АЛМАТЫ. Бүгін Алматы қаласында Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының мұрындық болуымен “Мәдениетаралық, діниаралық және ұлтаралық түсіністік” тақырыбы бойынша 2 күндік халықаралық конференция ашылды. Форумды Қазақстан президенті Н.Назарбаев сөз сөйлеп ашты. Оның атап көрсетуінше, 2009-ыншы жылы Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына төраға болуға ұмтылған Қазақстан “діни және ұлтаралық түсіністіктің үлгісі болуға тиіс”.

Марафоншы, «Алға, Қазақстан» тіркелмеген оппозициялық партиясының жетекшісі Марат Жыланбаев түрмеден құқық қорғау орындарына жазған арыздарын жібере алмай отыр. Оған хат‑ хабар да берілмейді.

23 сәуірде Марат Жыланбаевтың әйелі Азаттыққа хабарласып, аштық жариялап отырған марафоншының құқық қорғау орындарына не арыз жолдай алмай, не пошта ала алмай отырғанын айтты.

- Марат бүгін қоңырау шалды. Ол құқықтары сақталмай отырғаны туралы арыздарын тиісті органдарға жібере алмай отыр. Оған пошта да келмейді. Оның аштық жариялап отырғанына 29 күн болды, - деп хабарлады оның әйелі.

Оның айтқанын адвокаты Мейіржан Досқараев та растады. Адвокат және Жыланбаевтың бір топ жақтасы 21 сәуірде Степногорскіге барған. Досқараев өзін түрме қызметкерінің Жыланбаевпен кездесіп шыққан соң тінтіп, оның айтқан шағымдарын жазып алған қағазын тартып алуға тырысқанын айтты.

- №4 мекеменің жедел уәкілі Марат Зәлелов Жыланбаевпен кездесіп шыққан соң мені тінтіп, қолымдағы қағаздарымды алып қоймақ болды. Арпалыс болды. Маған «акті толтырамын, сен енді бұл жерден ешқандай шағым алып шықпайсың» деп қоқан-лоқы көрсетті. Түрме бастығы орынында жоқ деп мені қабылдамады. Степногорск прокуратурасына мекеме қызметкерінің үстінен менің адвокаттық қызметіме кедергі келтіру туралы шағым түсіріп кеттім, - дейді Досқараев.

Оның сөзінше, сенбі сайын болатын себіл қабылдауға кеткенде Жыланбаевтың бөлмесіндегі ақ қағаздары мен жазған арыздары жоғалып кеткен.

– Мен апарып берген қағаздарға арыздарын жазғанмен оны сыртқа шығартпайды,- деді ол.

Азаттық Степногорскідегі №4 мекеменің бастығы Қанат Тұлақовқа бірнеше мәрте қоңырау шалды. Хатшысы «бастықтардың барлығы да зонада жүр» деп қоспады.

Бұл 61-жастағы Жыланбаевтың түрмеде отырып ондағы жағдай мен сот үкіміне қарсы жариялап отырған сегізінші аштығы. Оны тәртіптік изоляторға да қамаған.

2023 жылы қарашада Астана соты Марат Жыланбаевты "экстремистік ұйым ісіне араласты" және "экстремизмді қаржыландырды" деген айып бойынша 7 жыл түрмеге кескен. Жыланбаев айыптың бәрін жоққа шығарып, істің "саяси астары бар" деп мәлімдеген.

Қазақстандық құқық қорғаушылар оны "саяси тұтқындар" тізіміне қосқан. Ресми Астана елде саяси тұтқын жоқ, ешкім саяси ой-пікіріне бола қудаланбайды дейді.

Халықаралық құқық қорғау ұйымдары Қазақстан билігін белсендіні босатуға үндеп келеді. Былтыр халықаралық Human Rights Foundation (HRF) құқық қорғау ұйымы түрмеде отырған танымал марафоншы, белсенді Марат Жыланбаевтың ісін БҰҰ сарапшылары мен күштеп ұстау бойынша жұмыс тобына жолдаған. Ұйым Жыланбаевтың негізгі құқықтары бұзылғанын атап өтіп, Қазақстан билігін оны босатуға шақырған.

Қазақстан қорғаныс министрлігі Батыс Қазақстан аумағына құлаған дрондарды Ресей-Украина соғысымен байланыстырады. Жергілікті "За нами выехали" телеграм-арнасына жіберген жазбаша жауапта ведомство солай деп жазған.

“Қазіргі халықаралық жағдайды ескерсек, Қазақстан аумағында дронның пайда болуының ең ықтимал себебі олардың Ресей-Украина қақтығысында пайдаланылуы. Осыған ұқсас жайттар Румыния, Молдова, Беларусь, Болгария, Польша, Хорватияда болған. Аталған аппарат тиесілі болуы мүмкін шетел әріптестермен кеңес жүргізіп жатырмыз” деп жазған қорғаныс министрлігі телеграм-арнаға берген ресми жауапта.

Ведомствоның хабарлауынша, “дрондардың ұшу бағытын өзгерту мақсатында техникалық араласу нұсқасы” қарастырылып жатыр.

Министрліктің айтуынша, БҚО-да табылған төрт дронға қатысты қозғалған төрт іс бір өндіріске біріктірілген. Тергеуді ІІМ әскери-тергеу департаменті қорғаныс саласы мамандарымен бірігіп жүргізіп жатыр. Іс "Ұшу ережесін немесе оған дайындықты бұзу" бабы бойынша тергеліп жатыр.

Ведомствоның айтуынша, құлаған дроннан ешкім зардап шекпеген, материалдық шығын да келмеген.

Қорғаныс министрлігінің хабарлуынша, Қазақстанның әуе қорғаныс жүйесі штаттық жағдайда істеп тұр және жауап беру алгоритмін қатаң сақтайды.

Министрлік сонымен бірге елдің әуе кеңістігін бақылауды күшейту және әуе нысандарының елге рұқсатсыз кіруіне жол бермеу бойынша қосымша шаралар қабылданып жатқанын мәлімдеді.

Ақпан айынан бері Батыс Қазақстан облысының түрлі аумақтарынан төрт дрон табылған еді.

18 ақпанда Бөкей ордасы ауданы Ұялы ауылының маңына ұшатын аппарат құлаған.

18 наурызда тағы бір дрон Тасқала ауданы аумағына құлағанын Атамекен ауылының тұрғындары хабарлаған. Заттың ұзындығы – 300 см.

24 наурызда Жанібек ауданы аумағынан дрон бөлшектеріне ұқсас заттар табылған. Екі күннен кейін Жәнібек ауданынан тағы дронға ұқсас аппарат табылды.

BES.media басылымы Ұялыда табылған дронның пішіні Ресейдің "Орлан-10" дронына ұқсас деп жазды. "Рособоронэкспорт" сайтының мәліметінше, мұндай дрон жер мен су бетін қашықтан бақылауға, GSM базалық станциялары мен ұялы байланыс желілерін анықтауға арналған.

Батыс Қазақстан облысы аумағынан 18 ақпан мен 18 наурызда табылған дронға ұқсайтын екі заттың фотолары әлеуметтік желіде жарияланған.

Қазақстанның Ресеймен шекаралас аудандарында бұрын әскери зымыран қалдықтары бірнеше рет табылған. Ресейдің Астрахан облысында Капустин Яр әскери полигоны орналасқан. 2018 жылы жазда Батыс Қазақстан өңіріне құлаған зат сол полигоннан ұшырылған зымыранның бөлшегі екені анықталған.

Қырғызстанда Украинадағы соғысқа тарту ісі аясында “Орыс үйінің” қызметкері Наталья Секерина ұсталды. Бұл жөнінде Азаттықтың Қырғыз қызметі жазды.

Бұған дейін бұл іс бойынша Ош әкімшілігінің қызметкері де ұсталған деп хабарлады Қырғызстан ұлттық қауіпсіздігі жөніндегі мемлекеттік комитеті (ҰҚМК).

Бішкектің Бірінші май аудандық сотының мәліметінше, С.Н.В есімді азаматқа қатысты бұлтартпас шарасын таңдау соты 19 сәуірде өткен. Сот оны 19 маусымға дейін қамау туралы шешім шығарған. Оған 416-баптың 1-бөлігі бойынша (Жалдамалыны соғысқа тарту) айып тағылған.

Наталья Секеринаның Facebook-тағы парақшаларында 2024 жылы түсірілген бірнеше материал мен видео жарияланған. Ол сол кезде "Орыс үйінің" Оштағы бөлімшесінде істеген.

Наталья Секеринаның күйеуі түсініктеме беруден бас тартты. Ол өзінің заңгерімен кеңескеннен кейін жауап беретінін жеткізген, бірақ сол күйі журналистерге шықпады.

ҰҚМК да тергеу мен ұстаудың жай-жапсарын хабарламады.

Секерина мен Лапушкиннен бөлек тағы екі адам күдікті ретінде ұсталған. Бірінші май аудандық соты оларды да 17 маусымға дейін қамады. Бірақ аты-жөндері белгісіз.

Бұған дейін Ресей әскері қатарында соғысқан үш қырғыз азаматының ісі қоғамда үлкен резонанс тудырған болатын.

Солардың бірі, Украинадағы соғысқа қатысқаны үшін сотталған Асқар Кубанычбекұлы Қырғызстанда жеті жылға сотталып, ізінше пробациялық бақылаумен босап шығып, Ресейге қайта кеткен. Сол жақта Ресей қорғаныс министрлігімен қайта келісімшартқа отырған деп айтылады.

Киев Ресейдің Қырымға құзыретін ешқашан мойындамайды. Лондонда тараптардың келіссөз қарсаңында Украина президенті Владимир Зеленский осылай деп мәлімдеді.

"Бұл біздің жер, Украина халқының жері. Бұл жерде айтатын да ештеңе жоқ – бұл Конституциямызға қайшы" деді Зеленский.

Зеленскийдің сөзінше, Қырым мен Ресей басып алған өзге аумақтардың мәртебесін талқылау әншейін соғысты созбалақтатып жібереді.

Бұған дейін The Washington Post дереккөздері 23 сәуір күні Лондондағы келіссөз кезінде АҚШ Украинаға "Қырымды Ресей жері деп тану және соғысты қазіргі майдан сызығында тоқтату туралы" ұсыныс айтады деп жазған. Бұл жөнінде өткен аптада Bloomberg және The Wall Street Journal дереккөздері де айтқан.

Зеленскийдің сөзінше, қазір Ресей әскерінің бақылауындағы Запорожье атом электр станциясының операторы тек Украина болады. Бұған дейін ақпарат құралдары АҚШ атом станциясын өз бақылауына алуды ұсынғанын жазған.

Зеленскийдің айтуынша, АҚШ Запорожье атом станциясында Украинасыз істей алмайды.

"Егер АҚШ-пен бірігіп, атом станциясын қалпына келтіріп, бірге электр энергиясынан ақша тапсақ - бұл қалыпты оқиға болады" деді ол.

23 сәуір Лондондағы келіссөзге Украина, Ұлыбритания, Германия, Франция, АҚШ өкілдері қатысады. Ақпаратқа қарағанда, Лондондағы келіссөзге АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио емес, президент Дональд Трамптың арнайы уәкілі Кит Келлог барады.

АҚШ президенті Дональд Трамп бұған дейін Ресей мен Украина жақын арада бітімге келетін шығар деп үміт білдірген.

Киев пен Мәскеу Пасха мерекесіне орай әскери тұтқын алмасқанда Украина Ресейге қайтарған адамдар тізімінде Қазақстанның екі азаматы бар. Мұны "Украина – Орталық Азия" телеграм-арнасы хабарлады.

Ресейлік әскери тұтқындарды іздеу және отанына қайтару бағытында жұмыс істейтін "Наш выход" қоғамдық қозғалысы жариялаған тізімдегі "2005 жылы туған Егамбердиев Шерхан Джуманазарович" және "2002 жылы туған Ордабаев Ерболат Дулатович" деп жазылған екі адамның аты-жөнінің тұсында "Қазақстан"деп көрсетілген.

"Украина – Орталық Азия" телеграм-арнасы бұған дейін "Хочу жить" жобасы жариялаған қазақстандық жалдамалылар тізімінде "2000 жылы туған Эгембердиев Шерхан Джуманазарович" және "1995 жылы туған Ордабаев Ерболат Дулатович" деп жазылғанына назар аудартады. Осы екі тізімдегі адамдардың туған жылдары мен Эгембердиев/Егамбердиев сойының жазылуында айырмашылықтар бар, оның себебі әзірге белгісіз.

Қазақстан билігі Украина әскери тұтқын ретінде Ресейге екі қазақстандықты қайтарған деген хабарға байланысты әзірге ешқандай ақпарат берген жоқ.

Пасха мейрамына орай тұтқын алмасу аясында Украина мен Ресей әрқайсысы 246 әскери тұтқынды босатқан. Бұған қоса, Украина келісімнен тыс тағы 31 жауынгерін қайтарып алды деп хабарлады әскери тұтқындар мәселелерімен айналысатын үйлестіру штабы. Сонымен қатар "ізгі ниетті әрекет" ретінде Ресей 31 жаралы украин сарбазын еліне беріп, Украина оның орнына Ресейге 15 жаралы жауынгерді қайтарған.

Бұл – Украина мен Ресейдің тұтқын алмасуы кезінде Орталық Азия елдерінің азаматтарын әскери тұтқын ретінде қайтарған алғашқы жағдай емес. 2024 жылдың шілдесінде Украина Қырғызстан азаматы Әлішер Тұрсыновты Ресейге қайтарған.

Украина әскери тұтқын ретінде Қазақстанның екі азаматын Ресейге қайтарған деген ақпарат тараған шақта Украинадағы қазақстандық дипломаттар тұтқындар мәселесі жөніндегі штаб өкілдерімен кездескені белгілі болды. "Хочу жить" жобасының хабарлауынша, бұл кездесу Қазақстан тарапының бастамасымен өткен. Алайда Қазақстанның сыртқы істер министрлігі мен Киевтегі елшілік бұл жөнінде әзірге ресми мәлімет таратқан жоқ.

Биыл сәуірдің басында "Хочу жить" жобасы Украинадағы соғысқа Ресей жағынан қатысқан немесе қатысып жүрген Қазақстан азаматтарының тізімін жариялаған. Онда 661 адамның есім-сойы бар. Жоба мәліметіне сүйенсек, 2024 жылдың аяқ шеніндегі дерек бойынша, осы тізімдегілердің кемінде 78-і тірілер санатында жоқ деп есептелген.

Аталған тізім жарияланғаннан кейін украиналық блогер Владимир Золкин YouTube арнасында Украинада тұтқынға түскен, өздерін қазақпыз деп таныстырған үш жас жігіттен алған сұхбатты жариялады. Олардың екеуі Қазақстан азаматымыз десе, үшіншісі — Қазақстанмен шекаралас Ресей аймағында туып-өскен ұлты қазақ ресейлік екенін айтты. Алайда олардың аты-жөні аталмаған.

Осы видеосұхбат желіде жарияланғаннан кейін Қазақстанның ішкі істер министрлігі шетелдегі әскери қақтығыстарға қатысқандар қылмыстық жауапқа тартылатынын ескертті. Министрлік елдің Қылмыстық кодексінде "Шетелдік қарулы қақтығыстарға қатысу" (172-бап) және "Жалдамалылық" (170-бап) деген екі бап барын еске салған. Бірінші бап бойынша тоғыз жылға дейінгі мерзімге бостандығынан айыру жазасы, екіншісі бойынша өмір бойына түрме жазасы қарастырылған.

"Ішкі істер министрлігі азаматтарға Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауға және құқықтық салдары ауыр болуы мүмкін іс-әрекетке қатысудан аулақ болуға кеңес береді", — деп жазылған министрлік хабарламасында.

2024 жылдың қарашасындағы дерекке сәйкес, Украинада соғыс басталғалы бері (2022 жылғы 24 ақпаннан бастап) Қазақстанда шетелдік қақтығыстарға қатысқан 46 қазақстандыққа қатысты қылмыстық іс қозғалған. Алайда олардың нақты қаншасы Украинадағы соғысқа қатысты екені көрсетілмеген.

Гарвард университеті АҚШ президенті Дональд Трамптың әкімшілігін федералды сотқа берді. Оқу орыны Ақ үйдің университетке талаптар қойып, оны орындамаған жағдайда Гарвардты федералды гранттар мен келісімшарттардан айырамын деген әрекеті заңсыз деп мәлімдеген.

Гарвард талап-арызында соттан Ақ үйдің университетті федералдық қаржыландыруды тоқтату туралы жарлығының күшіне енуіне жол бермеуді сұраған. Университет ол жарлықты "үкіметтің өкілет аясынан шығатын заңсыз шешім" деп атаған. Оқу орыны Трамп әкімшілігі АҚШ Конституциясының бірінші түзетуі мен федералдық заңдарды бұзады деп есептейді және мемлекеттік қаржыландырудан айыру медициналық зерттеулерге, жаңа дәрі-дәрмек жасауға кесірін тигізеді деп ескерткен.

Бір аптадан астам уақыт бұрын, Трамп әкімшілігі Гарвард университетін азаматтық құқықтар туралы заңдарды бұзды және антисемитизммен күресте жеткілікті шаралар қабылдамады деп кінәлап, мемлекеттен грант ретінде бөлінген 2,2 миллиард доллар қаржыны тоқтататынын мәлімдеген. Ақ үй университеттен кадр саясатын, студент қабылдау және басқару жүйесін түбегейлі реформалауды, сондай-ақ "позитивті дискриминациядан" бас тартуын талап етіп, осы талаптар орындалмайынша қаржы берілмейді деген.

Гарвард президенті Алан Гарбер биліктің талаптарын орындаудан бас тартты. Кейінгі күндері үкімет Гарвардты тағы 1 миллиард доллар қаржыдан және университетті федералдық салық төлеуден босатылған коммерциялық емес ұйым мәртебесінен айыруы мүмкін деген ақпараттар пайда болды.

"Үкімет антисемитизмге қатысты алаңдаушылық пен тоқтатылуы мүмкін медициналық, ғылыми және басқа да зерттеулер арасында қандай да бір қисынды байланыс барын көрсете алмады. Бұл зерттеулердің басты мақсаты – америкалықтардың өмірін құтқару, елдің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және Американың инновация саласындағы көшбасшылығын нығайту", – деген Гарвард сотқа берген талап-арызында.

Ақ үй бұған жауабында университет салық төлеушілердің ақшасын бюрократиялық аппаратқа шектен тыс жалақы төлеуге жұмсап отыр деп мәлімдеген. "Мемлекеттік қаржыландыру – бұл артықшылық. Университет ол артықшылыққа ие болуға қажет ең аз деген шарттарды да орындамады", – деді Ақ үйдің өкілі.

Алматылық журналист Тимур Нүсімбеков өзінің үстінен "Қазақстан президентін қорлады" деп арызданған Талғар қаласы тұрғынының шағымына байланысты 21 сәуір күні Медеу аудандық полиция бөлімшесінде болып шыққанын айтты. Журналистің сөзінше, 19 сәуір, сенбі күні таңертең оған полициядан хабарласып, арызбен танысу үшін полиция бөлімшесіне шақыртқан. Нүсімбеков полицияға дүйсенбі күні адвокатымен бірге баратынын айтып, полиция қызметкері оған келіскен. 21 сәуірде полиция Нүсімбеков полиция бөлімшесіне барған.

"Полиция бөлімшесінде мені және Жанарды Талғар тұрғыны Эльмираның шағымымен таныстырды. Эльмира К. мені TikTok желісінде "Sanscrete" деген лақап атпен тіркеліп, бірнеше мәрте жария түрде Қазақстан президентін қорлайтын бейәдеп сөздер айтты" деп кінәлап, жауапқа тартуды сұраған. Эльмира шағымына әлгі аккаунт иесінің балағат сөздері жазылған видеосын және 2024 жылғы 24 ақпанда Алматыдағы Тарас Шевченко ескерткішінің қасында түскен менің фотомды қоса тіркеген. Бұған қоса, суретші Қуаныш Құбы Базарғалиевтің "ҚошқарМүйізім" сериясы бойынша салған суреті басылған жейдедегі менің портретімде де қоса тіркеген", – деді Нүсімбеков.

Полиция өкілдері Тимур Нүсімбековтен түсініктеме алған. Журналист TikTok әлеуметтік желісінде мүлде аккаунты болмағанын, желіде барлық постыларын өз аты-жөнімен, ашық түрде жариялайтынын, ешқашан лақап есім қолданбағанын айтты.

Нүсімбеков өзінің үстінен арыз жазған адамды әлеуметтік желі арқылы тауып алғанын хабарлады. Журналистің сөзінше, Эльмира К. өз парақшасында жариялаған видеолар мен жазбаларда оны (Нүсімбековті - ред.) TikTok-та әртүрлі лақап атпен эфирге шығып жүр деп айыптаған.

"Бұл адам өз жазбаларында басқа да тәуелсіз журналистер мен сарапшыларға шабуыл жасап, Z-нарративтерді белсенді түрде насихаттайды: Ашаршылықты жоққа шығарады, "арнайы әскери операцияны" ақтайды, "америкалық биолабораториялар" жайлы қастандық теориясын таратады", – деді журналист.

Тимур Нүсімбеков – журналист, Adamdar/CA платформасының бас редакторы. Ол бұған дейін бірнеше рет Украинаға барып, еріктілер штабында жұмыс істеген, соғыс уақытында фотожурналистер қалай еңбек ететінін көзімен көріп, украин халқының басқыншыларға қалай төтеп бергенін зерттеген.

Украина президенті Владимир Зеленский 23 сәуір күні Лондонда Украина, АҚШ және Еуропа елдерінің қатысуымен бейбіт келіссөздер өтетінін растады.

"Сәрсенбі күні өкілдеріміз Лондонда жұмыс істейтін болады. Украина, Ұлыбритания, Франция, Америка Құрама Штаттары – біз соғысты сөзсіз тоқтатуға және кейіннен нақты әрі тұрақты бейбітшілік орнатуға ары қарай да барынша сындарлы түрде жылжуға дайынбыз. Қолдау көрсетіп отырған барлық серіктестерге алғысымды білдіремін. Соғысты сөзсіз тоқтату – бейбітшілікке апарар алғашқы қадам болуы керек. Дәл осы Пасха кезеңі Ресейдің іс-әрекеттері соғыстың созылуына себепші екенін тағы бір мәрте көрсетті", – деп жазды Зеленский Ұлыбритания премьер-министрі Кир Стармермен телефонмен сөйлескеннен кейін әлеуметтік желіде жариялаған постында.

Bloomberg агенттігінің деректеріне сүйенсек, Лондондағы келіссөзге АҚШ жағынан Мемлекеттік хатшы Марко Рубио және президент Дональд Трамптың арнайы өкілдері Стив Уиткофф пен Кит Келлог қатысады. Олар Франция, Германия, Ұлыбритания және Украинаның сыртқы істер министрлері мен ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесшілерімен кездеседі.

Бұған дейін The Wall Street Journal газеті осы аптада АҚШ, Украина және Еуропа елдерінің қатысуымен келіссөздер өтетінін хабарлаған. Басылымның мәліметінше, Вашингтон Киевке соғысты тоқтатуға қатысты жолдаған ұсыныстардың арасында АҚШ Қырымды Ресей аумағы деп танып, Украина НАТО-ға мүше болудан бас тартады деген шарттар бар.

Алайда басылым сөйлескен дереккөздер Вашингтонның кейбір ұсынысы Ресей қойып отырған шарттарға сәйкес келмейтінін айтқан. Мәселен, АҚШ Мәскеудің Украинадағы Запорожье, Херсон, Луганск және Донецк облыстары Ресейдің заңды бақылауында болуы тиіс деген талабына келіспейді. Сонымен бірге АҚШ ұсыныстарында Ресей күштері әлгі облыстардағы басып алған аумақтардан кетсін деген шарт қойып отырған жоқ. Америкалық жоспар Украина армиясының әскер санын қысқартуды көздемейді, Батыс елдерінің Киевке әскери көмегін тоқтатуды да қарастырмайды. Еуропа әскерін Украинаға орналастыру мүмкіндігін де жоққа шығармайды.

The Wall Street Journal дереккөздерінің сөзінше, АҚШ ұсыныстарының бірі – Запорожье атом электр станциясы (АЭС) орналасқан аумақты бейтарап аймақ деп жариялау, АҚШ ол аймақты бақылауына алуға да кетәрі емес. ЗАЭС 2022 жылдың наурызынан бері Ресей әскерінің қолында.

Сәрсенбі күні Лондонда өтетін келіссөзде дәл осы ұсыныстар талқыланбақ. Одан кейінгі қадам – АҚШ-тың арнайы өкілі Стив Уиткофф Ресейге сапармен тағы да баруы мүмкін.

Кеше өмірден өткен Рим папасы Франциск Ватикандағы Әулие Петр соборында емес, Рим қаласындағы Санта-Мария-Маджоре базиликасында жерленетін болды. Дүйсенбі күні кешке Ватикан жариялаған марқұмның өсиеті осындай.

Өсиетінде Франциск (шын есімі Хорхе Марио Бергольо) өзінің жерлеу рәсімі қарапайым жағдайда, сән-салтанатсыз өткенін қалайтынын айтып кеткен. Қабіртаста латын тілінде өзіне папа болғаннан кейін берілген есімі — Franciscus деп қана жазылсын деген тілегін айтқан.

Санта-Мария-Маджоре — Эсквилин белесінде орналасқан католик шіркеуі, төрт папалық базиликаның бірі және Ұлы базилика (Papal Major Basilica) мәртебесіне ие. Қарлы Құдай Ананың құрметіне арналған киелі орын саналады және Римнің жұрт тәуап қылып баратын жеті базиликасының қатарына кіреді.

2013 жылдың 13 наурызынан бері Рим папасы болған Франциск (ол денсаулығына байланысты тақтан түскен XVI Бенедиктті алмастырған еді) дүйсенбі, 21 сәуір күні жергілікті уақыт бойынша таңғы сағат 7.35-те 88 жасында қайтыс болды.

Понтифик өмірінің соңғы сәтіне дейін діндарлармен байланысын үзген жоқ. Биылғы Пасха мерекесінде, 20 сәуір күні ол Ватикандағы Әулие Петр соборының балконынан жиналған қауымды діни мейраммен құттықтап, батасын берген. Пасха мерекесіне арналған дәстүрлі жоралғыда Рим папасының атынан "Қалаға және әлемге" атты үндеуді биыл архиепископ Диего Равелли оқып берген еді. Пасха құлшылығына Франциск өзі қатыспаған.

Ақпанның ортасында Рим папасы Франциск бронхит диагнозымен ауруханаға түскен. Кейін денсаулығы нашарлап, пневмония болғаны анықталған. Дәрігерлер оны бірнеше рет жасанды тыныс алу аппаратына қосқан.

Дүйсенбі күні Астанада Қазақстанның ұлттық қауіпсіздік комитетінің қызметкері белгісіз жағдайда қаза болған. Бұл хабарды ҰҚК растады.

"Биыл 21 сәуірде Астана қаласындағы тұрғын үй кешенінің ауласынан Ұлттық қауіпсіздік комитеті қызметкерінің мәйіті табылды. Полиция органдары сотқа дейінгі тергеп-тексеруді бастады. Болған оқиғаның мән-жайы нақтылануда", – деген қысқа хабар жариялады ҰҚК баспасөз қызметі.

ҰҚК қайтыс болған қызметкері кім болғаны, марқұмды кім, қай кезде тауып алғаны жөнінде ешқандай ақпарат берген жоқ.

Бұған дейін ҚазТАГ агенттігі Астанада ҰҚК-нің сыртқы барлау (Сырбар) қызметінде жоғарғы лауазым атқарған 42 жастағы ер адамның қазасы тексеріліп жатыр, ол жоғарғы қабатында өзі тұратын көпқабатты тұрғын үйдің ауласынан дүйсенбі күні таңсәріде өлі табылған деп хабарлаған.

АҚШ-тың ішкі қауіпсіздік министрі Кристи Ноэм Вашингтондағы Capital Burger мейрамханасында ұрыдан зиян шеккен. Оқиға жексенбі, 20 сәуірде болған деп хабарлады CNN телеарнасы.

Болған жайтты дүйсенбі күні Ақ үйде Пасха мерекесіне арналған шара кезінде Ноэмнің өзі айтқан. Құқық қорғау органдары өкілдерінің сөзінше, Құпия қызмет бақылау видеокамерасындағы жазбаны қарап, медициналық бетперде таққан белгісіз ер адамның Ноэмнің сөмкесін алып, мейрамханадан шығып кеткенін анықтаған.

Қолды болған сөмкеде жүргізуші куәлігі, төлқұжат, қызмет куәлігі, пәтер кілті, дәрі-дәрмек, опа-далап, қағаз түбіршектер және 3 мыңға жуық доллар болған деп хабарлады телеарна.

Құпия қызмет бұл оқиғаны тексеруді бастаған.

Кристи Ноэм басқаратын ішкі қауіпсіздік министрлігі бұл оқиға шенеунік отбасы мүшелерімен — балалары және немерелерімен бірге мейрамханада отырған кезде болған деп хабарлады. Сөмкедегі ақша мейрамханадағы кешкі асқа ақша төлеуге, мерекелік шараларға және Пасха мейрамына орай сый-сияпат алуға арналған еді деп түсіндірген.

Алматыдағы Алмалы аудандық соты көші-қон полициясының бұрынғы аға инспекторы Данияр Әденовті салғырттық айыбы бойынша кінәлі деп тапты. Іс бойынша, айыпталушының салғырттығы Алматы тұрғыны Индира Тергеубаеваның өміріне қастық жасалуына жол берген. Бұл туралы Тергеубаеваның адвокаты хабарлады. Сот сондай-ақ көші-қон полициясы қызметкерлеріне екі жеке қаулы шығарды.

Судья Қайрат Иманқұлов айыптау үкімін шығарғанымен, "ескіру мерзіміне" сілтеп Әденовті қылмыстық жауапкершіліктен босатты деп жазды "Настоящее время".

Әденов Ресей азаматы Әли Боприевті Қазақстаннан кетіруге міндетті болған. Боприев бұрынғы әйелі Индира Тергеубаеваның қыр соғынан қалмай мазасын алып, оған зорлық-зомбылық жасағаны үшін бірнеше мәрте айыпты деп танылған. Ақыры 2021 жылы Қазақстан жоғарғы соты оны елден депортациялау туралы қаулы шығарған. Бірақ сот қаулысы орындалмады. Бір жарым жылдан соң Боприев бұрынғы әйелі жұмыс істейтін дүкенге келіп, оған және өзіне бензин құйып өрт қойған. Боприев қаза тауып, қатты күйіп қалған Индира тірі қалған.

Индира Тергеубаева үш жылдан астам уақыт бойы осы оқиғаға жол берген құқық қорғау органы қызметкерлерін жауапқа тартуға талпынып жүр. Бастапқыда оның адвокаттары "әрекетсіздік" бойынша (Қылмыстық кодекстің 370-1-бабы) іс қозғауды талап еткен. Бірақ Боприевтің қазасы мен Индираның ауыр жарақатына қарамастан, сотқа дейінгі тергеу кезінде-ақ іс жазасы жеңілдеу 371-бапқа ("салғырттық") ауыстырылған.

Тараптардың пікірталасы кезінде прокурор соттан айыпталушыға қарсы істі "ескіру мерзіміне" байланысты тоқтатуды сұраған. Заң бойынша, егер қылмыстың салдары ауыр болмаса және содан бері екі жыл өтсе, істі жабуға болады. Әденов жасады деген құқықбұзушылықтан бері екі жылдан астам уақыт өтті деді прокурор.

Көші-қон полициясының бұрынғы аға инспекторы Данияр Әденов соттағы соңғы сөзінде өзін кінәлі деп санамайтынын айтып, соттан "әділ шешім шығаруды" сұрады.

Сот Данияр Әденовті салғырттық айыбы бойынша кінәлі деп тапты, бірақ "ескіру мерзіміне" байланысты оны қылмыстық жауапкершіліктен босатты.

Сот шешіміне қанағаттанбаған Индира Тергеубаева жоғарғы тұрған сот органдарына шағым түсіретінін айтты.

21 сәуірде Шымкентте қала әкімінің орынбасары Руслан Берденовке әлдебіреу оқ атқан. Жараланған шенеунік қалалық ауруханаға жеткізіліп, шұғыл ота жасалған.

Қалалық полиция департаменті баспасөз қызметінің хабарлауынша, оқиға дүйсенбі күні сағат 20.30 шамасында қала әкімі кеңсесінің қасында болған. Шенеунікті әлдебіреу аңшы мылтығынан атқан.

Шымкент полициясы қылмысқа күдікті адамды ұстағанын, қазір ол уақытша ұстау изоляторында отырғанын хабарлады. Бұл оқиғаға байланысты қылмыстық іс қозғалып, тергеу амалдары басталды.

Жергілікті Otyrar порталының хабарлауынша, Берденовке кеуде тұсынан бірнеше бытыра оғы тиген, ішкі құрылысына зақым келіп, көп қан кеткен. Бірнеше сағатқа созылған отадан кейін дәрігерлер Берденовтің жағдайы тұрақты ауыр екенін айтқан.

Жергілікті басылымдар шенеунікке жасалған қарулы шабуылға күдікті ретінде ұсталған адам әкімдікке қарасты мекемеде жұмыс істеген деп хабарлады. Ресми органдар әзірге бұған қатысты ешқандай ақпарат берген жоқ.

40 жастағы Руслан Берденов биыл ақпанда Шымкент қаласы әкімінің орынбасары қызметіне тағайындалғанға дейін парламент мәжілісінің депутаты болған.

Қазақстанның Украинадағы уақытша сенімді өкілі Ермек Катренов пен консул Бауыржан Бегалимов Киевте тұтқынға түскендердің координация штабымен кездесді. Бұл туралы "Хочу жить" жобасы хабарлады.

Жобаның ақпараты бойынша, кездесу Қазақстан тарабының бастамасымен болған. Қазақстан сырты істер министрлігі мен Украинадағы елшілік бұл келіссөз туралы әзірге хабарламады.

"Хочу жить" жобасының жазуынша, қазақстандық дипломаттар Украина тарабына "Астана жалдамалылардың тергеу ісін қадағалап, өз азаматтарымен тиісті ақпараттық жұмыс жүргізетінін айтқан". Бұған қоса, Қазақстан тарабы елшілік Украинаның координация штабымен бірге жұмыс істеуге дайын екенін жеткізген.

"Хочу жить" сәуірде Ресей тарапында Украинамен соғысып жүрген қазақстандықтардың тізімін жариялаған. Тізімде 661 адамның аты-жөні болған. 2024 жылдың соңындағы дерек бойынша, олардың 78-і қаза тапқандардың қатарына енген.

Осыдан соң украиналық блогер Владимир Золкин YouTube желісіне Украина тұтқынына түскен үш қазақтың видеосын жариялаған. Екеуі Қазақстан азаматы екенін, біреу Ресейде тұратын қазақ екенін айтады. Қазақстандықтар Украинаның шығысында тұтқынға түскенін жеткізеді.

Осыдан соң Қазақстан ішкі істер министрлігі қазақстандықтар басқа елдегі соғысқа қатысса, қылмыстық жауапкершілікке тартылатынын айтады. Қазақстан журналистері бұған дейін Ресей әскері қатарында соғысқа қатысқан ондаған оқиға туралы жазған. Біразы "Вагнер" жеке әскерінің қатарына қосылған.

Украиналық "Хочу жить" – Ресей әскерінің сапында соғысып жүрген ресейліктер мен шетелдіктердің қауіпсіз жолмен тұтқынға түсуге көмектесетін жоба.

Рим папасы Франциск 88 жасында қайтыс болды. Бұл туралы Ватиканға сілтеп, Reuters агенттігі хабарлады.

Ватикан "Рим папасы Франциск 21 сәуірде өзінің резиденциясында көз жұмды" деді. Франциск (шын есімі Хорхе Марио Бергольо) Рим папасы болып, 2013 жылы наурызда сайланған. Ол денсаулығына байланысты тақтан түскен XVI Бенедиктті алмастырған еді.

Ақпанның ортасында Рим папасы Франциск бронхит диагнозымен ауруханаға түскен еді. Кейін денсаулығы нашарлап, пневмония анықталған. Оны бірнеше рет жасанды тыныс алу аппаратына қосқан.

Кеше, 20 сәуірде Пасха мерекесінде понтифик Ватикандағы Қасиетті Петр алаңына жиналғандардың алдына шыққан.