Бұл жақында екі елдің, демек Ресей мен Грузия арасында орын алған даулы жайттардан кейін бірінші рет өткізілгелі отырған жоғары дәрежелі келіссөздер.

Иранның сыртқы істер министрі Аббас Аракчи 23 маусымда Түрікменстанға ресми сапармен барып, екіжақты ынтымақтастық мәселелері бойынша кездесулер өткізді.

Түрікменстан сыртқы істер министрлігінің хабарлауынша, Ашғабаттағы кездесуде Таяу Шығыстағы жағдай талқыланған. Иран мен Түрікменстанның сыртқы істер министрлері екі ел арасындағы ынтымақтастықты кеңейту, сондай-ақ аймақтық және халықаралық маңызы бар мәселелер бойынша келіссөздер жүргізді.

Баспасөз хабарламасында Аракчи Түрікменстан президентіне иран халқын бауырлас тұрғыдан қолдағаны және гуманитарлық міндеттерді атқарғаны үшін алғыс білдіргені айтылған.

Кездесу барысында Түрікменстан халықаралық қақтығыстарды күшпен шешуге қарсы екенін және оларды тек БҰҰ Жарғысы мен халықаралық құқықтың жалпыға ортақ қағидаттарына сәйкес бейбіт жолмен реттеуді қолдайтынын атап өтті.

Бұған қоса Ашғабат Таяу Шығыстағы жағдайды реттеу және аймақта бейбітшілік орнату мақсатында барлық мүдделі тараптармен келіссөздер жүргізуге дайын екенін білдірген.

Бұған дейін Түрікменстанның сыртқы істер министрі Рашид Мередов Таяу Шығыстағы жағдайды талқылау үшін АҚШ мемлекеттік хатшысының орынбасары Кристофер Ландаумен телефонмен сөйлескен.

13 маусымда Израиль Иранға әуе шабуылын жасағаннан кейін Түрікменстан көршілес Иранмен шекаралас аудандарында қауіпсіздік шараларын күшейтті. Азат Еуропа/Азаттық радиосының Түрікмен қызметіне сенімді дереккөздер түркімен билігі әскери дайындықты арттырып, гуманитарлық көмек көрсете бастағанын хабарлаған еді.

Түрікменстан мен Иран арасындағы шекараның ұзындығы – 1100 шақырым.

Әзербайжан соты саясаттанушы Бахруз Самедовты Қылмыстық кодекстің 274-бабы бойынша (мемлекетке опасыздық жасау) айыпты деп танып, 15 жылға бостандығынан айырды. Бұл туралы Азаттықтың Әзербайжан қызметі - Азадлыг радиосы хабарлады.

Самедовтың адвокаты Зибейда Садығова үкімді негізсіз әрі әділетсіз деп санайды. Қорғаушы тарап үкімге келіспейтіні туралы шағым түсірмек.

Мемлекеттік айыптаушы соттан Бахруз Самедовқа 16 жыл түрме жазасын сұрағаннан кейін саясаттанушы аштық жариялаған. Садығова Самедов төрт күннен бері тек су ішіп жатқанын, денсаулығы қатты нашарлап кеткенін айтты. Қазір Самедов Бакудегі тергеу абақтысындағы медицина бөлімінде жатыр.

Самедов өзіне тағылған айыпты мойындаған жоқ. Сот отырысында ол тұтқындалғанға дейін алты жыл бойы Әзербайжанда тұрмағанын және құпия ақпаратқа қол жеткізбегенін айтты.

"Мен ешбір мемлекеттік органда жұмыс істеген жоқпын. Қолымда ешқандай құпия құжат болған емес. Менде жоқ мемлекеттік құпияларды басқа адамға қалай беруім мүмкін?" – деді ол.

Бахруз Самедов Прагада тұрған және Карл университетінде докторлық диссертация жазған. 2024 жылы ол Бакуге демалысқа келген, ал 21 тамызда ұсталған. Саясаттанушы өзіне жасалған қысымды соғысқа қарсы ұстанымымен және Әзербайжан мен Армения арасындағы бейбіт диалогқа шақыруымен байланыстырады.

23 маусымда Ресейдің Санкт-Петербург қаласында сот халықаралық REvil хакерлік тобының төрт мүшесіне үкім шығарды.

Ресейде оларға төлем жүйелерін заңсыз пайдаланған және зиян тигізетін бағдарлама таратқан деген айып тағылған еді. Осы қылмыстары үшін әрқайсысы бес жылға бас еркіндігінен айырылды, деп жазды "Коммерсантъ" газеті.

Сот айыпталушылардың бірі Андрей Бессоновтың 2020 жылы шыққан екі BMW көлігін, 51,8 миллион рубль және 497 мың АҚШ доллары тәркілеу туралы шешім шығарды. Ал Дмитрий Коротаевтан 2019 жылғы Mercedes Benz C200 көлігі тәркіленді. Ол екеуімен бірге Михаил Головачук пен Роман Муромский де сотталды.

Үкім жарияланғаннан кейін барлық айыпталушылар сот залында босатылды, өйткені сот олардың тергеу абақтысында өткізген уақытын жаза мерзімімен теңестіріп, оларды босатуға пәрмен берді.

2021 жылдың аяғында хакерлердің ұсталуына АҚШ билігінің ресейлік кибершабуылшылардың әрекетін тоқтатуды сұрауы түрткі болған еді. Сол кезде Ресей мен АҚШ президенттері – Владимир Путин мен Джо Байден арасындағы тікелей келіссөзден кейін хакерлер даркнеттен ізім-қайым жоғалып кеткен, кейін оларды Ресей федерациясының қауіпсіздік қызметі (ФСБ) ұстаған.

АҚШ-та REvil тобын ондаған мың компанияға жасалған шабуылдарға, соның ішінде АҚШ-тағы Colonial Pipeline мұнай құбырына және Бразилиядағы әлемдегі ең ірі ет өндіруші кәсіпорынға қарсы шабуылдарға қатысы бар деп айыптаған.

АҚШ президенті Дональд Трамп Ресейдің бұрынғы президенті Дмитрий Медведевтің басқа мемлекеттер өздеріндегі ядролық қаруды Иранға бере алады деп мәлімдемесіне жауап ретінде америкалық атом сүңгуір қайықтарын мақтап пост жазды.

"Өзгелерден 20 жылға озып кеткен ең қуатты әрі үздік қару – біздің атом сүңгуір қайықтарымыз екеніне шүбә жоқ. Бұл – адамзат жасаған ең күшті әрі ең жойқын қару", – деп жазды Трамп Truth әлеуметтік желісінде.

Ол америкалық атом сүңгуір қайықтары Ирандағы ядролық нысандарға сәтті шабуыл жасағанын еске салды. Трамптың сөзінше, 30 "Томагавк" қанатты зымыраны ұшырылған, бәрі "нысанаға дөп тиген".

Америкалық "Томагавк" зымырандары ядролық оқтұмсық алып ұша алады, ал атом сүңгуір қайықтары бастапқыда Совет одағына, ал қазір Ресей мен Қытайға қарсы ядролық тежеу құралы ретінде жасалған. Трамп бұл сөзін Медведевтің АҚШ-тың Иранға жасаған шабуыл сынап Telegram-да жариялаған жазбасына жауап ретінде айтты.

Медведев АҚШ-тың әуе шабуылы салдарынан Иран енді әскери ядролық бағдарламасын жалғастырып, ядролық қару жасап шығаратын болды деп мәлімдеген (Тегеран ондай бағдарламасы барын жоққа шығарады). "Бірқатар елдер Иранға өз ядролық оқ-дәрілерін тікелей беруге дайын", – деді Ресейдің бұрынғы президенті, бірақ нақты кімді меңзегенін ашып айтпады.

"Мен расымен Медведевтің Иранға ядролық оқтұмсықтар беруге уәде еткенін естідім бе? Ол шынымен солай деді ме, әлде маған ғана солай елестеді ме? Егер ол расымен солай айтқан болса және бұл расталса, маған ДЕРЕУ хабар беріңіздер", – деп жазды Трамп.

АҚШ президенті "ядролық" деген сөзге тыйым салынғанын және оған "жеңіл-желпі" қарау дұрыс болмайтынын қаперге салды. "Сондықтан да [ондай әрекеттерге бармайтын] Путин БОСС деп ойлаймын", – деп жазды Трамп.

Медведев кейінірек Трампқа жауап қатып, Ресей Иранға ядролық қару жеткізуді жоспарлап отырмағанын, өйткені ядролық қаруды таратпау туралы шартты орындап отырғанын мәлімдеді. "Бірақ басқа мемлекеттер мұны жасай алады – менің айтпақ болғаным сол еді", – деп жазды Медведев.

Ядролық қаруды таратпау жөніндегі халықаралық келісімдер талабы бойынша, ядролық қаруды басқа елдерге беруге қатаң тыйым салынған. Мәскеу Иранның ондай қару түрін жасауына қарсы екенін ресми түрде бірнеше рет мәлімдеген.

24 маусым күні таңертең Иран Израильге тағы да зымырандар атты. Хабарларға қарағанда, бір зымыран Беэр-Шева қаласындағы жеті қабатты ғимаратқа түскен. Қаза тапқандар бар, оқиға орнында іздестіру-құтқару жұмыстары жүргізіліп жатыр.

Тель-Авив, Иерусалим, Хайфа және басқа да қалаларда дабыл белгісінің дауысы естілген. The Times of Israel басылымы сейсенбінің таңында Иран Израильге барлығы сегіз зымыран атқан деп жазды.

Израильдің Ұлттық медицина қызметінің (Magen David Adom) мәліметінше, шабуыл салдарынан кемінде үш адам қаза тауып, жеті адам жараланған.

"Шамамен 40 жастағы ер адам, 30 жас шамасындағы әйел және 20 жас шамасындағы жас жігіт алған жарақат салдарынан қайтыс болды. Тағы жеті адам жараланды, олардың бірінің жағдайы орташа ауыр деп бағаланып отыр", – деп хабарлады Magen David Adom.

Бұған дейін АҚШ президенті Дональд Трамп Иран мен Израиль бітімге келгені жайлы хабарлаған еді. Трамп келісім екі тарап бұрын басталған әскери операцияларын аяқтағаннан кейін бірнеше сағаттың ішінде күшіне енеді деп жазған.

Ал Иранның сыртқы істер министрі Аббас Аракчи сейсенбі күні таңертең Х әлеуметтік желісіндегі парақшасына: "Дәл қазір атысты доғару немесе әскери іс-қимылды тоқтат тұру туралы ЕШҚАНДАЙ "келісім" болған жоқ. Алайда, егер израильдік режим Иран халқына қарсы заңсыз басқыншылығын Тегеран уақытымен таңғы төрттен кешіктірмей доғаратын болса, біздің одан кейін қарымта әрекеттерді жалғастыру ниетіміз жоқ", - деп жазды.

Израильдің қорғаныс армиясының (ЦАХАЛ) өкілі 24 маусым күні таңертең атысты тоқтату туралы ақпаратқа байланысты пікір білдіруден бас тартты.

Өзбекстан президентінің жарлығымен президент әкімшілігі басшысы лауазымы қайтадан енгізілді. Бұл қызметке мемлекет басшысы Шавкат Мирзияевтің үлкен қызы Саида Мирзияева тағайындалды.

2023 жылдың тамыз айынан бастап Саида Мирзияева президенттің көмекшісі қызметін атқарды. Оған дейін, 2022 жылдың қараша айынан бастап ол президент әкімшілігі атқарушы аппаратының коммуникациялар және ақпараттық саясат секторының меңгерушісі болған.

Аталған сектор бұрынғы президент әкімшілігі басшысының орынбасары Комил Алламжоновтың құрылымына кірген. Ол қоғамдық пікірді зерттеу және ақпараттық саясат мәселелеріне жауапты болған.

Былтыр қазан айында Саида Мирзияеваның жақын серіктесі саналатын Комил Алламжоновқа қастандық жасалған. Оның көлігіне оқ атылды, бірақ Алламжанов та, жүргізушісі де зардап шеккен жоқ.

Қастандықтан кейін Алламжонов саясаттан кететінін мәлімдеп, жұмысын жеке секторда жалғастыратынын хабарлаған еді.

Алайда 23 маусым күні кешке Комил Алламжонов Саида Мирзияеваның тәуелсіз кеңесшісі болып тағайындалғаны белгілі болды. Ол енді инвестициялар, сөз еркіндігі және тәуелсіз БАҚ-ты қолдау мәселелері бойынша кеңес беретін болыпты деген хабар тарады.

Азаттық бұған дейін Алламжоновқа жасалған қастандық Өзбекстанның күштік құрылымдарындағы кадрлық өзгерістерге түрткі болғанын жазған еді. Былтыр қараша айында Өзбекстанның мемлекеттік қауіпсіздік қызметінің (МҚҚ) басшысы Абдусалом Азизов пен осы мекеменің ондаған қызметкері қызметтен босатылған.

Биыл ақпан айында Өзбекстанның әскери соты Комил Алламжоновқа қастандық жасады деп танылған 10 адамға үкім шығарды. Сотталғандардың арасында Ташкент қалалық ішкі істер басқармасы бастығының бұрынғы бірінші орынбасары Дониёр Ташходжаев бар. Ол 7 жылға бостандығынан айырылды.

Сейсенбі, 24 маусым күні таңертең Иранның мемлекеттік телеарнасы Израильмен арадағы қарулы қақтығыста атысты тоқтату режимі басталғанын хабарлады.

Ал Иранның сыртқы істер министрі Аббас Аракчи сейсенбі күні таңертең Х әлеуметтік желісіндегі парақшасына: "Дәл қазір атысты доғару немесе әскери іс-қимылды тоқтат тұру туралы ЕШҚАНДАЙ "келісім" болған жоқ. Алайда, егер израильдік режим Иран халқына қарсы заңсыз басқыншылығын Тегеран уақытымен таңғы төрттен кешіктірмей доғаратын болса, біздің одан кейін қарымта әрекеттерді жалғастыру ниетіміз жоқ", - деп жазды.

Содан бірнеше сағат бұрын АҚШ президенті Дональд Трамп Израиль мен Иран арасында "атысты толық тоқтату" жөнінде келісім жасалды деп хабарлаған еді. Президент Трамп бұл келісім екі тарап та бұрын басталған әскери операцияларын аяқтағаннан кейін алдағы бірнеше сағат ішінде күшіне енеді деген.

Сейсенбі күні таңғы мезгілде Израиль қорғаныс армиясының (ЦАХАЛ) өкілі атысты тоқтату туралы ақпаратқа түсініктеме беруден бас тартқан еді, ал Израиль Иран аумағындағы нысандарға әуе шабуылдарын жалғастырып жатқан болатын.

New York Times басылымының хабарлауынша, атысты тоқтату жөніндегі келісімге келуге Қатар араағайын болған. Қатар Иранға АҚШ-тың бітімге келу жөніндегі ұсынысын жеткізген.

Содан бір күн бұрын Израиль өкілдері Иранға қарсы әскери іс-қимылдарын жақын арада аяқтауы мүмкін екенін меңзеген еді. Жексенбі күні премьер-министрі Биньямин Нетаньяху Израиль әскери операцияның мақсатына жетуге "өте-өте жақын" қалғанын мәлімдеген.

23 маусым күні Грузия соты елдегі оппозициялық партиялардың үш көшбасшысын: "Лело – қуатты Грузия" партиясының негізін салушылар Мамука Хазарадзе мен Бадри Джапаридзені сегіз айға, ал "Гирчи" партиясының негізін қалаушы Зураб Джапаридзені жеті айға бостандығынан айыру туралы үкім шығарды. Бұған қоса оларға мемлекеттік лауазым атқаруға екі жылға тыйым салынды, деп хабарлады Азаттықтың "Эко Кавказа" сайты.

Оппозициялық саясаткерлер бұрынғы үкіметтің іс-әрекеттерін зерттеген парламенттік тергеу комиссиясының отырысына қатыспағаны үшін сотталды.

Зураб Джапаридзе үкім шыққан сәтте қамауда болған. Ал Хазарадзе мен Бадри Джапаридзені дүйсенбі күні кешке Тбилисидегі партия кеңсесінде ұстап, алып кеткен. Бұл кезде кеңседе олардың жақтастары, өзге оппозициялық күштердің өкілдері және Грузияның бесінші президенті Саломе Зурабишвили де болған.

Оппозициялық саясаткерлер өздеріне тағылған айыптарды жоққа шығарып, бұл істі саяси қудалау деп есептейді.

Брюссельде өткен Еуроодақ сыртқы істер министрлері кеңесінде Венгрия мен Словакия Ресейге қарсы 18-санкциялар пакетін қабылдауға қарсы болды. Бұл туралы Венгрияның сыртқы істер министрі Петер Сийярто хабарлады. Оның айтуынша, аталған екі ел Еурокомиссияның Ресейдің энергетика ресурстарынан кезең-кезеңімен бас тарту жоспарына жауап ретінде осындай қадамға барған.

"Бүгін біз Словакиямен бірге 18-санкциялар пакетін қабылдауға жол бермедік, – деді Сийярто журналистерге. – ЕО мемлекеттеріне, соның ішінде Венгрия мен Словакияға да, ресейлік табиғи газ бен ресейлік арзан шикі мұнайды сатып алуға тыйым салынатын болғандықтан біз осылай жасадық".

Брюссельде бұған қоса Еуроодақ елдерінің тұрақты өкілдерінің қатысуымен өтіп жатқан жиында жаңа санкциялар пакеті талқыға түсті. Еурокомиссия 18-пакетке "Солтүстік ағыс - 1" және "Солтүстік ағыс - 2" ресейлік газ құбырларына қарсы шектеулер енгізуді, сондай-ақ Ресей мұнайына белгіленген баға шегін 60 доллардан 45 долларға дейін төмендетуді ұсынып отыр. Бұдан бөлек, Ресейдің "тасадағы танкер флоты" деп аталатын 80 шақты кеме де санкция тізіміне енгізілуі мүмкін.

Бұған дейінгі 17-санкциялар пакеті 20 мамырда мақұлданған еді. Ол тізімге шамамен 200 кеме, 75 жеке және заңды тұлға енгізілген. Олардың арасында ресейлік "Сургутнефтегаз", "Стан" станок құрастыратын холдинг ("Ростех" құрамындағы), ВСК сақтандыру компаниясы, Бас радиожиілік орталығы және КАМАЗ концерні басшысы Сергей Когогин бар.

23 маусымда Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев сотталған адамдарға рақымшылық жариялау туралы заңға қол қойды. Ол бұл туралы елдегі күштік құрылымдардың алғашқы кеңейтілген алқа отырысында мәлімдеді.

Бұған дейін парламент "Қазақстан Республикасы Конституциясының отыз жылдығына байланысты рақымшылық жасау туралы" заң жобасын қабылдаған.

"Мұны жаза басқан жандарға жасалған нақты көмек, олардың қоғамға қайта оралуына жағдай жасау деп түсіну қажет. Әл-Фарабидің сөзімен айтсақ, бұл – шын мәнінде қайырымды елге тән сипат. Мемлекет шалыс қадам басқан азаматтан теріс айналмайды, тек оның тура, дұрыс жолға түсуіне жәрдем береді. Өйткені, әділетті елдің соты – әділ, ниеті түзу болуға тиіс. Бірақ рақымшылық жасау дегеніміз, бұл – барлық мәселенің шешімі емес, бір реттік қана шара екенін түсінген жөн", – деген президент дүйсенбідегі жиында.

Тоқаев қылмыстық-атқару жүйесін түбегейлі реформалау қажеттігі туындап отырғанын айтты. Оның сөзінше, бұл жүйе сотталғандарды қоғамнан оқшаулауға емес, оларды қайта тәрбиелеуге бағытталуы тиіс.

Алда болатын рақымшылық 15 мыңнан астам сотталған адамға жасалынады. Олардың шамамен екі мыңы бостандыққа шықса, қалғандарының жазасын өтеу мерзімі қысқартылады. Рақымшылыққа негізінен жеңіл және орташа ауырлықтағы қылмыстар жасаған, әлеуметтік жағынан осал санаттарға жататын азаматтар ілінеді: балалы әйелдер, қарттар, кәмелетке толмағандар және басқа азаматтар.

Қол қойылған заңға сәйкес, мынадай қылмыс жасағаны үшін сотталғандар амнистияға ілінбейді:

• сыбайлас жемқорлық, терроризм, экстремизм қылмыстары үшін сотталғандар (экстремизмге нақты не жататыны айтылмаған);
• қайтадан қылмыс жасаған, әсіресе аса қауіпті қылмысты қайталағандар;
• өмір бойына бостандығынан айырылғандар мен өлім жазасы басқадай жазаға ауыстырылғандар;
• ұйымдасқан қылмыстық топ құрамында қылмыс жасағандар;
• қамау орындарында қасақана қылмыс жасағандар;
• аса ауыр қылмыстар: адам өлтіру, зорлау, адам саудасы, қарақшылық, есірткі (сату), қару-жарақ, жаппай тәртіпсіздік және т.б.

2025 жылғы 19 маусымда бұл заң жобасын сенат мақұлдаған. Халықаралық құқық қорғау ұйымдары саяси тұтқын деп таныған азаматтық белсенділер бұл рақымшылыққа ілінбейтін тәрізді дейді құқық қорғаушылар. Ресми Астана елде "саяси тұтқын" да жоқ, саяси көзқарасына бола қудалауға түскен де ешкім жоқ дейді.

Азаптау істері бойынша сотталған бұрынғы күштік құрылым қызметкерлеріне бұл рақымшылық қолданыла ма, жоқ па, ол жөнінде ешқандай ақпарат берілген жоқ.

Иран Катардағы АҚШ-тың әскери базасына алты ракетамен шабуыл жасады. Бұл туралы америкалық Axios агенттігі хабарлады. Reuters Катар астанасы Доха маңында будақтаған түтін көрінгенін жазды.

Артынша Иранның ислам революциясы сақшылары корпусы Катардағы АҚШ-тың Аль-Удейд әуе базасына шабуыл жасағанын мәлімдеді.

Катар сыртқы істер министрлігі бұл базадан алдын ала эвакуация жасалғанын, ешкім зардап шекпегенін айтады. Бұған қоса, министрлік Иран ұшырған ракеталар құлатылды дейді.

23 маусымда Израильдің қорғаныс әскері (ЦАХАЛ) Иранның әскери нысандарына шабуыл жасағанын мәлімдеді. Израиль әскерилерінің айтуынша, алты аэродромға, қару қоймаларына және ракета жіберетін құрылғыларға соққы жасалған.

ЦАХАЛ басқа ақпарат таратпады. Иран билігі де бұл хабарламаға қатысты ештеңе деген жоқ. Ал Қызық жарты ай ұйымының Ирандағы бөлімшесі Тегерандағы кеңселерінің жанындағы ғимаратқа соққы болғанын айтады.

Израиль басылымдары Ирандағы Эвин түрмесінің қақпасына "символды соққы" жасалғанын жазып жатыр. Ирандағы ең қатты қорғалған түрмеде саяси тұтқындар, журналистер, белсенділер және шетелдіктер қамалған.

Израиль қорғаныс министрі Исраэль Кац ел әскері Тегеранға шабуылдағанын мәлімдеді. Шабуылдың мақсаты – «режимнің нысандары мен үкіметтің репрессиялы органдары» болған.

Иранның ислам революциясы сақшылары корпусына жақын дереккөздер Израиль Фордо уран өндіретін зауытына да шабуыл жасағанын айтқан. Кеше, 22 маусымда АҚШ та осы зауытты шабуылдаған.

23 маусымда Иран Израильге де шабуылдады. Елде дабыл қағылды.

23 маусымға қараған түні Украина астанасына Ресей күштері жасаған әуе шабуылының салдарынан кемінде алты адам қаза тауып, 19 адам жараланған. Бұл туралы Киев қаласы билігі мен Украина бас прокурорының кеңсесі хабарлады.

Шабуыл салдарынан Шевченко ауданында бес қабатты тұрғын үйдің бір подъезі қираған. Қатар тұрған үйдің терезелері сынып, жақын маңдағы көліктер жанып кеткен.

Сонымен қатар Святошин, Соломен, Голосеев және Дарница аудандарындағы көпқабатты және жеке тұрғын үйлер, кеңсе ғимараттары, қоғамдық тамақтану, сауда орындары мен автокөліктер зақымданған.

Украинаның төтенше жағдайлар жөніндегі мемлекеттік қызметінің мәліметінше, Киев облысында шабуыл салдарынан бір бейбіт тұрғын қаза тауып, сегіз адам жараланған.

Киев облысының Борисполь ауданында Ресей шабуылы салдарынан екі жеке үй жанып кеткен. Белацерков ауданында жеке және көпқабатты тұрғын үйлер бүлініп, медицина мекемесі орналасқан қонақүй ғимараты қираған. Буча ауданында төрт жеке үй мен үш автокөлікке зақым келген.

Херсон облысының Берислав қаласында ресейлік дрондар шабуылынан бір бейбіт тұрғын қаза тапқанын аймақ прокуратурасы хабарлады.

Жалпы, 22 маусымның кешінен бастап Ресей әскері Украина аумағына 350-ден астам дрон, 11 "Искандер-М/KN-23" баллистикалық зымыранын және бес "Искандер-К" қанатты зымыранын ұшырған.

Украина қарулы күштері бес қанатты және жеті баллистикалық зымыранды, оған қоса 146 дронды атып түсіргенін хабарлады.

Украина билігі мен халықаралық ұйымдар Ресей армиясының бұл шабуылдарын әскери қылмыс деп бағалайды. Ресей соғыс басталғаннан бері азаматтық нысандарға шабуыл жасамаймыз деп мәлімдеп келе жатыр.

Жексенбі күні бірнеше америкалық заң шығарушы АҚШ президенті Дональд Трамптың Иранның ядролық нысандарына әуе шабуылын жасау туралы берген бұйрығы Конституцияға қайшы деп мәлімдеп, Конгресті Иранға қарсы болашақта болуы ықтимал әскери іс-әрекеттерге тосқауыл қоюға шақырды.

Конгрестің қос палатасын басқарып отырған республикалық партия өкілдері президенттің шешімін қолдап, Иранның ядролық нысандарын бомбалауды "қажет қадам" деп атағанымен, Конгрестегі демократтардың көбі және кейбір республикашылдар президентті сынға алды.

Сенаттағы демократтар фракциясы жетекшілерінің бірі Дик Дурбин президенттің әрекеті "Америка Құрама Штаттарын Таяу Шығыстағы соғыс табалдырығына жеткізді, әрі бұл Конституция талап ететін Конгрестің келісімінсіз жасалды" деп мәлімдеді. Демократ сенатор Тим Кейн Сенат пен Өкілдер палатасының мақұлдауынсыз әскери әрекет жасауға тыйым салатын қарарды дауысқа салатынын айтты. Конгрестегі басқа да демократтар осыған ұқсас мәлімдемелер жасады, кейбіреуі, мысалы Өкілдер палатасының мүшесі Александрия Окасио-Кортес, президенттің әрекеті импичмент жариялауға лайық деп біледі.

Республикашыл конгрессмен Томас Масси Трамптың шешімін "Конституцияға қайшы" деп атағаны Трамптың шамына тиді. Президент конгрессменнің өзін сынға алып, әлеуметтік желідегі өз парақшасына: "Масси – әлсіз, ешқандай пайдасы жоқ, тіпті жақсы ұсыныстарға да үнемі "жоқ" деп дауыс береді", – деп жазды.

АҚШ-тың Иранға жасаған шабуылдары Трампты қолдайтын MAGA (Make America Great Again – Американы қайтадан ұлы елге айналдырайық) қозғалысының ішіне де жік салды. Президент Иранға әуе шабуылы жасалғаны жөнінде халыққа үндеу жасағаннан кейін, Трамптың бұрынғы жақын кеңесшісі әрі MAGA қозғалысының ықпалды тұлғасы Стив Бэннон бұл шешімді "көптеген MAGA мүшелерінің президенттен естігісі келгені бұл емес еді" деген.

Трамптың Конгресстегі ең белсенді жақтастарының бірі, Өкілдер палатасының мүшесі Марджори Тейлор Грин президенттің бұл шешіміне келіспейтінін, себебі ондай шешім АҚШ-ты соғысқа тартады деп есептейтінін айтты. Президенттің көптеген жақтастары Трамп АҚШ-ты "бітпейтін соғыстардан" шығару туралы сайлауға дейін берген өз уәдесін бұзды деп наразы.

Әйткенмен, сарапшылар атап өткендей, президенттің шешімін MAGA қозғалысындағы бірнеше беделді тұлға қолдады. "Республикалық партия бұрын-соңды болмаған бірлік танытып отыр", – деп мәлімдеді Трамп АҚШ-тың Иранға шабуыл жасаған күннің ертесіне.

АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио Тегеранды Иранның ядролық нысандарына АҚШ жасаған шабуылға қарымта қайтармауға шақырды. Ондай шабуыл "олар жасауы мүмкін ең үлкен қателік болар еді" деді Рубио. Бұған қоса ол Иран Ормуз бұғазын жабуға тырыспауы керек екенін айтты.

Парсы және Оман шығанақтарын жалғап тұрған Ормуз бұғазы арқылы күн сайын әлемде тұтынылатын мұнайдың шамамен 20 пайызы тасымалданады. Жексенбі күні Fox News телеарнасының таңғы бағдарламасына берген сұхбатында Рубио бұғазды жабуға тырысқан кез келген әрекетке АҚШ қана емес, басқа елдер де жауап береді деп мәлімдеді. АҚШ мемлекеттік хатшысы Тегеранды бұғазды жабуға әрекет жасамауға көндіру жөнінде Пекинге қолқа салғанын айтты.

АҚШ Иранға қарсы әскери операция жүргізуді жоспарлап отырған жоқ және Тегеранмен келіссөздерді жалғастырудың мүмкіндігі бар екенін көріп отыр деді Рубио. Ол АҚШ Иранның ядролық нысандарына жасаған шабуылдардың мақсаты орындалды деп есептейді. "Оларда ядролық қару жасауға қажеттінің бәрі бар еді. Енді – жоқ", – деді АҚШ мемлекеттік хатшысы.

Бұған дейін NBC News телеарнасы Вашингтон Тегеран АҚШ-тың әуе шабуылына алдағы екі күнде қарымта қайтаруы мүмкін деп қауіптеніп отырғанын хабарлаған еді. Азаттықтың Парсы қызметінің ирандық БАҚ ақпаратына сүйеніп хабарлауынша, Иранның бір палаталы парламенті – Межлис үкіметтен Ормуз бұғазын жабуды талап еткен.