Парламенттегі Федералдық кеңес конституцияға өзгерту енгізуді бір ауыздан мақұлдады. Ол бойынша келесі сайлаудан бастап, президенттік мерзім 4 жылдан 6 жылға ұзартылады. 142 сенатордың барлығы да президент Дмитрий Медведевтің осы ұсынысын қолдады. Өзгеріс заң күшіне енуі үшін оған президент қол қоюы тиіс.

Еуроодақ елдері Ресейге қарсы 17-санкция пакетін мақұлдады. Бұл жөнінде Азат Еуропа/Азаттықтың тілшісі Рикард Йозвяк хабарлады. Санкцияны түпкілікті түрде 20 мамырда ЕО сыртқы істер министрлері қабылдайды.

Санкция тізімі әзірге жарияланбады. Халықаралық БАҚ-тың жазуынша, оған ондаған компания мен жеке тұлға кіреді. Мәселе секторлық санкцияны күшейту жөнінде болып отырған жоқ.

Еурокомиссиясының жетекшісі Урсула Фон дер Ляйен X желісінде шектеулер Ресейдің “көлеңкелі флотының” 189 танкеріне де қатысты екенін жазды. Бұған дейін БАҚ олардың арасында Нұрсұлтан Назарбаев атындағы ресейлік танкер барын да жазған еді.

Ресей билігі 2020 жылы Қазақстанның бұрынғы президенті 80 жасқа толуына орай “екіжақты қарым-қатынасты дамытуға қосқан үлесі үшін” танкерлердің біріне оның атын берген.

Бұған дейін ЕО-ның жетекші елдері егер Ресей Украинада атысты 30 күнге тоқтатуға келіспесе, Мәскеуге санкцияны күшейтетінін айтқан. Бұл жөнінде Германия канцлері мен Франция президенті де айтқан. Олар қатаң экономикалық шара қарастырылмаған 17-санкция пакетін айтып отырған болуы мүмкін. Дегенмен ЕО елдері 15 мамырда Стамбұлда өтетін Ресей-Украина келіссөзінен нәтиже күтіп отыр деп жазды Азаттықтың Орыс қызметі.

Қаңтар оқиғасы кезінде жақындарынан айырылған бірнеше адам 14 мамырда бас прокуратура алдына жиналып, үкіметтен баспана мәселелерін шешіп беруді сұрады. Кәмелет жасына толмаған балаларын қарап, жұмысқа шыға алмағанын айтқан әйелдердің бірі асыраушысынан айырылған отбасына берілетін жәрдемақыдан өзге табыс көзі болмағандықтан күн көрісі ауырлағанын айтады.

- Бейбіт адамдар зардап шекті. Зардап шегіп қана қоймай, бізді көптің көзінше "террорист" деп атап, қорлады. Біз қалайша террорист боламыз? Қазір менің балаларым, немерелерім әкесіз, атасыз қалды. Ол нәпақа тауып, үйге әкелуші еді, қазір ол да жоқ, - деді марқұм Марат Мусабековтың әйелі Айнаш Смағұлова.

Қаңтарда оққа ұшқан Тілеужан Баталовтың әйелі Айнұр Дөненбекова биліктің құрғақ уәдесінен шаршағанын айтты.

- Менің үйім жоқ. Менің екі балам бар, ұлым бар, қызым бар, кәмелетке толмаған. Өзім жұмыс жасаймын, 160 мың теңге айлық аламын. Сонымен, айлықпен осы жаққа алтыншы рет келіп отырмын. Келген сайын алдап шығарып салады, «болды, шуламаңыздар, қайтыңыздар» дейді. Соңғы келгенде осы жерде бір азамат «сіздің мәселеңіз шешіліп жатыр, 15 күннің ішінде сізге хабарласады, үйіңізді аласыз» деген еді. 15 күн емес бір жарым ай өтті, ешқандай хабар болған жоқ. Сол мәселемен тағы келіп отырмын, - деді марқұм Тілеужан Баталовтың әйелі Айнұр Дөненбекова

Қаңтарда қаза болған Әкімжан Бектұрғанның әйелі Шапағат Қадырова да тұрмыс тауқыметін айтып, бір үйде 14 адам тұрғандықтан балаларынан жырақ өмір сүріп жатқанын жеткізді.

- Мен осы уақытқа дейін әке-шешеммен тұрып келдім. Ол кісілерге де рахмет, көмектесті. Бірақ бір үйде 14 адам тұрғандықтан мүмкін болмай кетті. Амал жоқ балаларды ата-енеме беріп жібердім. Түлкібаста тұрып жатыр, өзім қаладамын. Енді асырау керек, жұмыс істеу керек, кредиттеріміз бар. Сол қазір осылай өмір сүріп жатырмын, - деді ол.

Бас прокуратура алдына жиналғандар ақпарат құралдарымен тілдескеннен кейін кезекші прокурорға жолығамыз деп ішке кіріп кетті.

Азаттық бұл азаматтардың мәселелеріне қатысты бас прокуратураға ресми сауал жіберді. Бірақ әзірге жауап түскен жоқ.

Бұған дейін Қаңтар оқиғасы кезінде кездейсоқ қаза болғандардың отбасына 7 млн теңге берілгені хабарланған.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев "елге мыңдаған террорист шабуыл жасады" деп мәлімдеп, күш құрылымдарына ескертусіз оқ атуға бұйрық берген 2022 жылғы Қаңтар оқиғасы кезінде Қазақстанда, ресми мәлімет бойынша, 238 адам қаза тапқан. Оның жартысынан көбі Алматыда мерт болды. Билік елге сырттан әлдебір террор тобы шабуылдағанына ешқандай айғақ-дәлел келтірмеді.

Қаңтарда адамдарға оқ атқандардың дені анықталған жоқ, кісі өлімі фактісі бойынша қозғалған істердің көбі жабылып қалды. Кейін бірнеше әскери қызметші "адам өлтіру" айыбымен емес, "қызметін асыра пайдалану" бабы бойынша жауапқа тартылды.

Қазақстан ұлттық қауіпсіздік комитеті Түркияның құқық қорғау органдары "Астана LRT" компаниясының бұрынғы жетекшісі Талғат Арданды ұстағанын хабарлады. Ол Қазақстанға экстрадицияланады.

ҰҚК-ның мәліметінше, Қазакқстан бас прокуратурасы 2019 жылы Түркия әділет министрлігіне халықаралық іздеу жарияланған Талғат Арданды беру жөнінде сұрау жіберген. Соған орай Түркияның күштік құрылымы іздеу шараларын жүргізген.

"ҰҚК биыл оның нақты қайда жүргенін анықтады, бұдан кейін Түркияның құқық қорғау органдары оны Анталияда ұстады. 9 мамырда Анталия соты Талғат Арданды Қазақстанға депортациялау туралы шешім шығарды. Қазіргі кезде ол қамауда" деп жазылған ҰҚК хабарламасында.

Ведомствоның айтуынша, Қазақстанның мемлекеттік органдарды Арданды елге қайтару процедурасын бастаған.

2023 жылы мамырда Астананың қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соты "ірі көлемде бюджет қаржысын жымқырды" деп айыпталған Талғат Арданды жеті жылға бас бостандығынан айырған еді. 2024 жылы қарашада Астананың қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соты тағы бір үкім шығарды. Бұл жолы оған "билік өкілетін асыра пайдаланды" деген айып тағылды. Бұл іс те сырттай қаралды. Сот Талғат Арданды 4 жыл 8 айға бас бостандығынан айырды. 2023 жылдың мамыр айындағы үкімдегі жазамен біріктіріліп, нәтижесінде Талғат Ардан 9 жыл түрмеге кесілді. Ол өмір бойы мемлекеттік қызметте істеу құқығынан айырылды.

Бұған қоса, сот айыпталушыны City transportation systems компаниясының пайдасына қарай 85 млрд теңгеден астам қаражатты өндіру туралы қаулы шығарды.

Ардан мен оның өкілдерінің сот үкіміне реакциясы белгісіз.

2021 жылы қарашада сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі "Астана LRT" компаниясы басқармасының бұрынғы төрағасы Талғат Ардан Стамбұлда екенін, оны ұстау шаралары жүріп жатқанын мәлімдеген. Бұл іс бойынша тағы бір айыпталушы Астана әкімінің бұрынғы орынбасары Қанат Сұлтанбеков АҚШ-та екенін, АҚШ-пен экстрадиция бойынша екіжақты келісім жоқ болғандықтан оны елге қайтару мүмкін еместігін айтқан. Сот Ардан мен Сұлтанбековті сырттай қамауға санкция берген.

Қазақстандағы алғашқы жеңіл рельсті транспорт жүйесі астананың сол жағалауынан әуежай және темір жол вокзалына дейін жолаушылар тасымалдауы тиіс болған. Құрылыс ресми түрде 2017 жылы мамыр айында басталған. Астанада жұрт жақсы білетін "мұнаралар" сол кезде пайда болған. Жобаға салынған ақшаны алған "Астана банкі" 2018 жылы лицензиясынан айырылды.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 2019 жылы күзде жобаны ашық сынап, "даулы жоба" деп атаған.

Дегенмен астана билігі қоғам сынына қарамастан кейінірек LRT құрылысын жалғастыра беретінін хабарлаған.

2021 жылы маусымда City Transportation Systems (бұрынғы «Астана LRT») компаниясының жобаны жалғастыру үшін үкімет кепілдігімен 1,08 млрд доллар көлемінде несие алуды жоспарлап отырғаны белгілі болды. Астана билігінің айтуынша, несие республикалық бюджеттен, яғни салық төлеушілердің есебінен қайтарылмақ.

2025 жылы мамырда City transportation system үстіңгі құрылыс жұмыстарының 25 пайызы аяқталғанын хабарлады. Жоспарланған 22,4 шақырым қос желінің 5,6 шақырымы аяқталған.

Алматыда шешен азаматы Мансур Мовлаев ұсталғаны хабарланды. Бұл ақпаратты Азаттыққа өзін оның танысы ретінде атаған қала тұрғыны хабарлады.

"Кеше (13 мамыр - ред.) кешке ол бізге хабарлама жіберді. "Мені ұстады. Бауырлар, көмектесіңдер" деген. Қайта хабарласқан кезде телефоны өшірулі тұрды. Алматы полициясындағы дереккөз бізге оған Ресейде іздеу жарияланғанын айтты. Ол білуімше, кейінгі 1,5 жылда Алматыда тұрған. Біз оның белсенді екенін, Шешенстан билігін сынағанын да ұсталғаннан кейін ғана білдік. Онымен талай дастархандас болғанбыз. Оны егер Шешенстанға қайта жіберсе, оны өлім күтіп тұрғаны анық. Сондықтан бұл мәселеге құқық қорғаушылардың назарын аудартқымыз келеді" деді аты-жөнін атағысы келмеген тұрғын.

Азаттық Мовлаевтың ұсталғаны жөнінде басқа дереккөз таба алмады. Алматы қалалық полиция департаментінің баспасөз қызметі әзірге Азаттық сауалына жауап бермеді.

"Кавказ.Реалии" сайтының жазуынша, тхэквандо бойынша спорт шебері Мансур Мовлаев Шешенстан республикасын электрмен қамтамасыз етумен айналысатын "Шешенэнерго" компаниясында 2018 жылы инженер болып істеген. Кей ақпарат құралдары мен шешен оппозиционерлерінің жазуынша, 2020 жылы Мовлаев "республика билігін сынағаны үшін" үш жыл түрмеге кесілген. Алайда нақты қандай баппен сотталғаны белгісіз. Редакция журналистері соттың сайтынан тиісті сот шешімін таба алмаған.

2022 жылы шартты түрде босап шыққан Мовлаевты сол жылы тамызда шешен полициясы қайта ұстап, құпия түрмелердің біріне қамаған деп айтылады. Белсенді ол жақтан қашып кетіп, Қырғызстанға жеткен. Ресейде экстремизм бабы бойынша оған іздеу жарияланған деп айтылады. Ол былтыр Ресейге экстрадициялау қаупі төнгенін айтып, Қырғызстаннан кеткен.

Алматы облысы Іле аудандық мәслихатының депутаты Нұрлан Байғазиевтің соққыға жығылуына байланысты қылмыстық іс қозғалды. Бұл жөнінде Жамбыл облыстық полиция департаментінің баспасөз қызметіне сүйенген ҚазТАГ агенттігі хабарлады.

Ресми хабарламаға сүйенсек, "Бұзақылық" бабы бойынша сотқа дейінгі тергеу амалдары жүріп жатыр. Оқиғаға қатысы бар адам анықталып, полицияға жеткізілген. Жәбірленушіге медициналық көмек берілген. Ол ауруханаға жатудан бас тартқан.

Бұған дейін әлеуметтік желіде аудандық мәслихат депутатын ұрып кеткені жөнінде ақпарат тараған еді. Ақпаратқа қарағанда, оқиға 13 мамыр кешке Тараз қаласында облыстық полиция департаменті маңындағы дәмханада болған. Ол жаққа депутат жұмыс сапарымен барған.

Оқиғаға не себеп болғаны белгісіз. Жамбыл облыстық денсаулық сақтау басқармасына сүйенген "За нами выехали" арнасының жазуынша, Байғазиевтің сол жақ сүйегі сынаған. Дәрігерлер оның денсаулығына қауіп барын ескертсе де, ол ауруханаға жатпаған.

Сәуірдің аяғында Шымкентте қала әкімінің орынбасары Руслан Берденовке әлдебіреудің оқ атып, жараланған шенеунік қалалық ауруханаға жеткізіліп, шұғыл ота жасалған еді. Жергілікті басылымдар осыған дейін шенеунікке жасалған қарулы шабуылға күдікті ретінде ұсталған адам әкімдікке қарасты мекемеде жұмыс істегенін жазған еді. Оқиғаға қатысты қылмыстық іс қозғалған.

Түркияда өтетін Украина мен Ресей бойынша келіссөз “айтарлықтай жақсы нәтиже беруі мүмкін” деп мәлімдеді Сауд Арабиясында жүрген АҚШ президенті Дональд Трамп.

Трамптың сөзінше, 15 мамырда өтетін Украина-Ресей келіссөзіне АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио барады.

Бұған дейін Америка ақпарат құралдары Стамбұлға Трамптың арнайы уәкілі Кит Келлог пен Таяу Шығыс бойынша арнайы уәкілі Стив Уиткофф қатысатынын жазған еді. Ақпаратқа қарағанда, америкалықтар келіссөз процесіне қатыспайды, тек оның барысын бақыламақ.

Эр-Риядта сөйлеген сөзінде Дональд Трамп “қантөгісті аяқтау үшін бар күш салатынын” айтты. “Оған қол жеткізе аламыз ба, көрейік” деді Америка басшысы.

15 мамырда Стамбұлда келіссөз өткізуді Ресей басшысы Владимир Путин ұсынған. Алайда оның қандай форматта өтетіні белгісіз. Украина басшысы Владимир Зеленский Стамбұлда Путинмен тіке сөйлесуге дайын екенін мәлімдеген. Бірақ дәрежесі одан төмен ресейлік ресми тұлғалармен сөйлеспейтінін ескерткен.

Ресей жағы Стамбұл делегацияға жіберетінін айтқанмен Путиннің қатысатынын-қатыспайтынын нақтылаған жоқ.

АҚШ президенті Дональд Трамп дүйсенбі күні Ресей мен Украинаны тіке келіссөзге шақырып, өзінің Стамбұлға баруы мүмкін екендігін де жоққа шығармаған еді.

Грузияның премьер-министрі Ираклий Кобахидзе АҚШ президенті Дональд Трамп пен вице-президенті Джей Ди Вэнске ашық хат жолдады. Хат мәтінін ол өзінің Facebook парақшасында жариялады деп хабарлады Азаттықтың Грузин қызметі.

Кобахидзе осыдан бірнеше апта бұрын Ақ үйге АҚШ-тың жаңа әкімшілігімен қарым-қатынасты "жаңа парақтан" бастағысы келетіні туралы жазған хатына жауап алмағанын айтқан. Бұған таңданыс білдірген ол Трамп әкімшілігі мен "Грузин арманы" үкіметі арасында "ортақ құндылықтар" бар деп, ондайлардың қатарында Украинадағы соғысқа және "ЛГБТ насихаты" дегенге қатысты ұстанымдары ұқсас екенін атап жазған.

Кобахидзе АҚШ-тың бұрынғы әкімшіліктері мен "тұңғиық мемлекет" деп аталып жүргенді "Грузин арманы" партиясының саяси бәсекелестеріне жәрдемдесіп, "революциялар ұйымдастырды" деп айыптаған. Осыған байланысты ол Джо Байден әкімшілігі грузин саясаткерлері мен шенеуніктеріне қарсы енгізген санкцияларды Трамп әкімшілігінің әлі күнге дейін алып тастамағанына таң қалып отырғанын айтқан. Ол бұл санкциялар Грузия билігі [АҚШ-тың] USAGM агенттігі қаржысына ұйымдастырылған делінген революция жасау талпынысының алдын алғандықтан салынған деген пікірде. Бұған қоса Кобахидзе қазіргі кезде АҚШ Конгресі талқылап жатқан Грузияға қатысты санкцияларды күшейту туралы заң жобасын орынсыз деп атады. Бұл заң жобасын АҚШ-та демократтар мен республикашылдардың көпшілігі қолдап отыр.

АҚШ әкімшілігі өкілдері Грузия премьерінің хатына әзірге жауап берген жоқ.

Кобахидзе хатында сынға алған санкцияларда АҚШ былтыр Грузияда парламент сайлауынан кейін басталған наразылықтарды қатаң түрде басып-жаншығаны үшін Грузия билігіне қарсы енгізген.

Сайлаудың ресми қорытындысы бойынша, биліктегі "Грузин арманы" партиясы тағы да жеңіске жеткен. Оппозиция сайлау қорытындысы бұрмаланған деп есептейді.

АҚШ-тың бұрынғы әкімшілігі сонымен қатар Грузия билігін демократиялық қағидалардан алыстап жатыр деп айыптап, бұл елмен стратегиялық серіктестігін тоқтататынын мәлімдеген. Қазіргі кезде Трамп әкімшілігі Тбилисиге қатысты ешқандай жаңа шешім қабылдаған жоқ.

Ресей 15 мамырда Стамбұлда өткелі отырған Украинамен келіссөзге дайындықты жалғастырып жатыр, ал Кремль әзірге бұдан өзге ештеңе айта алмайды. Сейсенбі күні Ресей президенті Владимир Путиннің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков осылай деп мәлімдеді.

Ресейден Стамбұлдағы келіссөзге кім қатысатыны туралы қойылған сұраққа Песков Кремль ресейлік делегация құрамын президент Путин қажет деп тапқан кезде жариялайтынын айтты.

Бұған дейін бірқатар Telegram-арналар, соның ішінде ЕЖ арнасы, ресейлік делегация құрамында Сергей Лавров пен Юрий Ушаков болады деп хабарлаған еді, алайда мұндай ақпаратты қайдан алғанын көрсетпеген.

Кремль сейсенбі күні президент Путин 14 мамырда Мәскеуде Малайзия премьер-министрін қабылдайтынын хабарлады.

Киев Мәскеуге атысты ешқандай алғышартсыз 30 күнге толық тоқтатуды ұсынып, оған Еуроодақ пен АҚШ қолдау танытқаннан кейін Путин жауап ретінде Стамбұлда 15 мамырда келіссөз өткізуді ұсынған. Мәскеу атысты 30 күнге тоқтату жөнінде ештеңе демеді. Украина президенті Владимир Зеленский Кремльдің ұсынысына жауап ретінде Түркияға тек Путинмен бетпе-бет кездесуге ғана баруға дайын екенін мәлімдеді. АҚШ президенті Дональд Трамп Ресей мен Украинаны тікелей келіссөзге шақырып, өзі де Стамбұлға ұшып келуі мүмкін екенін жоққа шығармады. Қазір Трамп Таяу Шығыста сапармен жүр.

Bloomberg агенттігі сейсенбі күні дереккөздерге сүйеніп, Еуропа одағы елдері Ресейге қарсы жаңа санкциялар салуды Стамбұлдағы келіссөздің мән-жайы анық болғанға дейін кейінге қалдыра тұруға келіскенін жазды.

Әзірге Стамбұлда келіссөз нақты өтетіні де, Ресей мен Украина делегацияларының құрамы да ресми түрде расталған жоқ. Дегенмен, тараптардың кейінгі мәлімдемелері және Ресей мен Украинаның Түркия өкілдерімен өтуі ықтимал кездесуге белсенді дайындалып жатқанына қарап, қандай форматта екені әзірге белгісіз Стамбұлдағы кездесу өтуі мүмкін екенін жоққа шығаруға болмайды деп жазады ақпарат агенттігі.

13 мамыр күні Мәскеудің Тверь аудандық соты қазір Францияда тұрып жатқан, Ресейде банкрот болған Межпромбанктің бұрынғы бенефициары Сергей Пугачевті ірі көлемдегі ұрлық жасау және өкілетін асыра пайдалану баптары бойынша айыпты деп, сырттай 14 жылға бас еркіндігінен айырды.

1990 жылдардың аяғы мен 2000 жылдардың басында Ресей президенті Владимир Путинге "етене жақындар" қатарында болған Пугачевке сот бүгін 800 мың рубль айыппұл салды. Оның мүлкі бұғатталған.

Айыптаушы тарап соттан Пугачевке 14,5 жыл түрме жазасын сұраған еді.

Ресей федерация кеңесінің Тувадан сайланған мүшесі өкілеті тоқтағаннан кейін, 2011 жылы Ресейден кеткен Сергей Пугачевке 2013 жылдың аяғында сырттай айып тағылған. Оған қарсы іс Межпромбанктың 2010 жылы банкрот болуымен байланысты қозғалған. Тергеу Пугачев банкті әдейі банкрот жасап, оның қаражатын иемденіп алған деп есептейді. Оған дейін Пугачевтің қоластында жұмыс істеген бірнеше адам сотталып кеткен.

Ресей бас прокуратурасының деректері бойынша, Францияның құзырлы органдары Пугачевті Ресейге экстрадициялаудан бас тартқан.

Кейінгі жылдары Сергей Пугачев көптеген сұхбат берді, солардың арасында Азаттық радиосының Орыс қызметіне де бірнеше рет сұхбат беріп, Владимир Путинді қатты сынға алған.

Пугачев 1990 жылдардың ортасынан бастап Ресейдің болашақ президентінің жақын серіктерінің бірі болған, оның сайлауалды штабы жетекшілерінің бірі болып қызмет атқарған, Федерация кеңесіне Тува республикасынан өкіл, Ресейдің өнеркәсіпшілер мен кәсіпкерлер одағының вице-президенті болған.

Пугачев кезінде Борис Ельцинге биліктегі мұрагері ретінде Путиннің кандидатурасын өзі ұсынғанын, өзі Путинмен бірге жұмыс істеп қана қоймай, онымен достық қарым-қатынаста болғанын айтады. Сөзіне дәлел ретінде отбасы архивіндегі фотосуреттерді желіде жариялаған, олардың кейбірінде Владимир Путиннің қыздары — Екатерина Тихонова мен Мария Воронцованың жасөспірім шақтағы бейнелері бар.

АҚШ президенті Дональд Трамп 13 мамыр күні таңертең Сауд Арабиясына барды. Эр-Рияд әуежайында Трампты Сауд Арабиясының тақ мұрагері Мұхаммед бин Салман ханзада қарсы алды.

Бұл – Трамптың биыл қаңтарда президент қызметіне кіріскеннен кейінгі шетелге жасаған екінші және алғашқы ресми сапары. Бұған дейін ол сәуір айының аяғында Ватиканда Рим папасын жерлеу рәсіміне қатысқан еді.

Сауд Арабиясына сапары барысында Трамп тақ мұрагері Мұхаммед бин Салман ханзадамен келіссөз жүргізіп, инвестициялық форумға қатысады. Сәрсенбі күні Трамп Қатарға, ал бейсенбі күні Біріккен Араб Әмірліктеріне сапармен барады деп жоспарланған.

Reuters агенттігінің хабарлауынша, бұл сапардың басты тақырыбы – экономикалық және сауда қатынастары болмақ, ал Газа секторындағы соғыс немесе Иранның ядролық бағдарламасы мәселелері талқыланбайды. Сауд Арабиясына ең ірі кәсіпкерлер тобы қоса барған, олардың арасында Blackrock және Blackstone холдингтерінің басшылары, сондай-ақ Трамп әкімшілігінің шенеунігі мәртебесіне ие әлемдегі ең бай адам Илон Маск та бар.

Таяу Шығысқа сапарға шығар алдында Трамп егер бейсенбі күні Түркияда Украина мен Ресей президенттері тікелей бейбіт келіссөз өткізетін болса, онда өзі де баруы мүмкін екенін аяқ астынан айтқан. Ресей президенті Владимир Путинге бетпе-бет кездесу жайлы ұсынысты Украина президенті Владимир Зеленский жасаған – ол мұны Путиннің кімдер қатысатынын нақтыламастан, Украинаға келіссөз өткізу жөнінде жасаған ұсынысына жауап ретінде айтқан. Трамп егер бұл жақсы нәтиже әкелетін кездесу болса, онда Стамбұлға ұшып баруы мүмкін екенін мәлімдеген. Алайда қазіргі уақытта Путиннің ол келіссөзге қатысатыны да, Трамптың Түркияға баратыны да әлі ресми түрде расталған жоқ.

Reuters агенттігі Трамптың Сауд Арабиясындағы келіссөздері барысында осы ел мен Израиль арасындағы қарым-қатынасты қалыпқа келтіру мәселесі қозғалмайтын тәрізді деп жазды. Агенттік дереккөздері мұны Израиль премьер-министрі Биньямин Нетаньяхудың Палестина мемлекеті мен Газадағы атысты тоқтату мәселелеріне қатысты қатаң ұстанымымен байланыстырады. Эр-Рияд Израильмен қарым-қатынас орнатуға дайын екенін білдірген, бірақ ол үшін Газадағы әскери іс-қимылдар тоқтатылуы керек.

АҚШ президенті Дональд Трамп Мәскеу мен Киевке бір-бірімен тікелей келіссөз жүргізу жөнінде талап қойған. Breitbart басылымына берген сұхбатында Трамптың арнайы өкілі Стив Уиткофф осылай деп мәлімдеді.

"Оның (Трамптың) пікірінше, егер келіссөз өтпейтін болса немесе жақын арада өтпесе, онда Америка Құрама Штаттары, бұл жанжалдан аулақ кетіп, не болатынына қарамастан, оған араласпағаны жөн, — деді Уиткофф Трамп жайлы. — Біз араағайын болуға дайынбыз. Бірақ бұл біздің соғыс емес. Бұл соғысты біз бастаған жоқпыз. Бірақ біз оның аяқталуына көмектескіміз келеді".

Уиткофф Украинадағы соғысты "ақымақтық" деп атап, ол "басталмауға тиіс еді" деп мәлімдеді. Ол Ресей мен Украина президенттері жақын арада кездесуі мүмкін деп есептейді.

Сұхбат өткен аптада — Ресей президенті Владимир Путинн Украинадан Стамбұлда тікелей келіссөз жүргізуді талап етерден бұрын және Украина президенті Владимир Зеленский Стамбұлға өзі барыпп, Путинді бетпе-бет кездесуге күтемін деп уәде бергенге дейін жазылып алынған.

Осыдан кейін Трамп та Стамбұлдағы кездесуге қатысуға дайын екенін аңғартты. Кремль Путинді Стамбұлға жеке келуге шақырған Зеленскийдің талабына байланысты нақты жауап бермей, тек Мәскеу тікелей келіссөзге қайта оралу қажеттігі жөніндегі өз ұстанымын білдіргенін айтты.

Мәскеудің Басман аудандық соты Украинаның Қазақстандағы бұрынғы елшісі Петр Врублевский 6 жылға бостандығынан айырылып, жазасын жалпы режимдегі колонияда өтесін деп оған сырттай үкім шығарды. Ресейлік басылымдар мұны дипломаттың адвокатының айтқанына сүйеніп хабарлады.

Ресей соты Украина дипломатына осымен екінші рет әлгіндей жаза мерзімін белгілеп, үкім шығарып отыр.

Бұған дейін Басман соты 2024 жылдың тамыз айында Петр Врублевскийді ұлт пен тіл ерекшілігіне бола өшпенділік пен жаулық тудыру бабы бойынша айыпты деп танып, 6 жылға бас еркіндігінен айыру жазасын сырттай кескен.

Сол жылы қарашада сот істі қайта қарау үшін әлгі үкімнің күшін жойған.

2022 жылдың тамыз айында қазақстандық блогер Диас Кузаировтың арнасында Украинаның Қазақстандағы елшісі Петр Врублевскийдің сұхбатынан үзінді жарияланған. Соғыс басталғаннан кейін Украина азаматтарының ресейліктерге көзқарасы туралы сұраған блогерге елші: "қазір неғұрлым көп орыстың көзін құртсақ, балаларымыз соғұрлым аз жоятын болады" деп жауап берген. Дипломат жауабында тек соғысып жүрген Ресей сарбаздарын меңзеді ме, болмаса Ресейдің кез келген азаматы туралы айтты ма, ол жағын нақты түсіндірмеген.

Оның бұл сөзі әлеуметтік желіде тарап, Мәскеу Астанадан Врублевскийді елден кетіруді талап етті. Осы жайтқа байланысты Ресей сыртқы істер министрлігі тіпті Қазақстанның Ресейдегі елшісін шақыртты.

Одан кейін Қазақстанның сыртқы істер министрлігі Украина елшісі Петр Врублевскийді шақыртып, оған наразылық білдіргенін мәлімдеп, "Врублевский кешірім сұрады" деген ақпарат таратты.

2022 жылғы қазан айында Украина президенті Владимир Зеленский Врублевскийді Украинаның Қазақстандағы елшісі қызметінен босатқан. Қазақстанның сыртқы істер министрлігі сол кезде Врублевский елден шығарылсын деген талап қоймағанын, оның демалыста екенін мәлімдеген еді.

Екі жыл үзілістен соң, 2025 жылғы 7 сәуірде Украинаның Қазақстандағы жаңа елшісі тағайындалды.

Украинамен соғыста Ресей әскерінің біріккен тобын басқарған армия генералы Сергей Суровикин қазір Алжирде қызмет атқарып жүр. Ресейлік "Коммерсант" газеті осылай деп хабарлады. Басылым Ресейдің Алжирдегі елшілігінде Жеңіс күніне орай өткен қабылдауда түсірілген фотосуреттерде дипломатиялық миссия қонақтарының арасында Суровикинге қатты ұқсайтын адам бейнеленгеніне назар аударған.

Елшілік хабарламасында генералдың аты-жөні жоқ. Ол тек "ресейлік әскери мамандар тобының жетекшісі" ретінде аталған.

2023 жылдың жазында "Вагнер" жекеменшік әскери компаниясының негізін салушы Евгений Пригожиннің бүлігінен кейін генерал Суровикин жұрт көзіне түспейтін болған. Бұқаралық ақпарат құралдары генерал бүлік жайлы алдын ала біліп, кейінірек қамауға алынған болуы мүмкін деп топшылаған еді, алайда бұл ақпаратты ресми түрде ешкім растаған емес.

Генерал Сергей Суровикин 2022 жылдың қазанынан 2023 жылдың қаңтарына дейін Ресейдің Украинадағы әскери тобын басқарды. Ол кезеңде Ресей армиясы Херсон қаласынан шегінген болатын.

2023 жылдың тамызына дейін Суровикин Ресейдің Әуе-ғарыш күштерінің бас қолбасшысы қызметін атқарды.

Биылғы жылдың басында Ресей мемлекеттік думасының депутаты Виктор Соболев Суровикин Африка елдерінің бірінде әскери кеңесші болып жұмыс істеп жүр деп мәлімдеген еді.

Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ICAO) кеңесі 2014 жылы Донбасс аумағында Malaysia Airlines әуе компаниясының MH17 жолаушы рейсі ұшағының апатқа ұшырауына Ресей жауапты деген байлам жасаған. Мұны Нидерланд үкіметінің баспасөз қызметі хабарлады.

Мәлімдемеде ICAO кеңесі Ресей халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияның, яғни Чикаго конвенциясының ережелерін бұзған деген қорытындыға келгені айтылған.

"Кеңес бұған қоса өтемақы мәселесін қарайды және Ресейдің Нидерланд пен Австралиямен келіссөздерге кіріскенін күтеді. Біз бұл істе кеңестің белсенді қолдауына үміт артамыз", — деп жазылған Нидерланд үкіметінің ресми сайтындағы хабарламада.

Бұған дейін Ресейдің сыртқы істер министрлігі ICAO кеңесінде Нидерландымен және Австралиямен бірге ұшақ апатын анықтау ісіне қатысуды доғаратынын мәлімдеген. Сонымен бірге, Ресей БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің тиісті қарары аясында ұшақ апатының себептерін анықтауға дайын екенін айтқан.

• 2014 жылғы 17 шілдеде Амстердамнан Куала-Лумпурға бет алған Malaysia Airlines компаниясының жолаушы ұшағы Донецк облысы аумағына құлаған. Халықаралық тергеу ұшаққа Донбасқа Ресейден әкелінген "Бук" зениттік-зымыран кешенінен атылған зымыран тигенін анықтады. Апат салдарынан ұшақтағы кісілердің бәрі –298 адам қаза тапты.
• 2022 жылғы 17 қарашада Гаага округтік соты ұшақ апатына байланысты айып тағылған үш адамды — Игорь Гиркин (Стрелков), Сергей Дубинский және Леонид Харченконы өмір бойына бостандығынан айыру туралы сырттай үкім шығарды. Тергеу жолаушы ұшағын атып түсірген "Бук" кешенін тасымалдауды сол үшеуі ұйымдастырғанын анықтаған.
• Мәскеу ұшақ апатына байланысты кінәні мойындаудан бас тартып, халықаралық тергеу деректеріне сенбейтінін мәлімдеген. Ресей тарапы "Боинг" жолаушы ұшағының апатқа ұшырауына Украина кінәлі деген, алайда 2014 жылғы 17 шілдеде не болғаны жайлы нақты өз нұсқасын келтірмейді.

Палестиналық ХАМАС радикалдар тобы АҚШ пен Израиль азаматтығы бар 21 жастағы Идан Александерді 12 мамырда Газа секторында Қызыл Крест халықаралық комитетінің өкілдеріне тапсырды.

АҚШ пен Еуроодақта террористік ұйым деп танылған ХАМАС тобы 2023 жылғы 7 қазанда Израильге шабуыл жасаған кезде әскери бекеттегі Идан Александерді тұтқындап, Газа секторына алып кеткен. Ол содан бері 584 күнді тұтқында өткізді.

АҚШ-тың Нью-Джерси штатының тумасы Идан Александер мектеп бітірген соң Израильге барып, армия қатарына қызметке кірген. ХАМАС-пен келіссөз процесіне қатысқан АҚШ-тың өтініші бойынша, тұтқынды тапсырған сәт тікелей эфирден көрсетілген жоқ.

Идан Александер Израиль қорғаныс армиясы (ЦАХАЛ) сарбаздарына тапсырылып, кейінірек Реимдегі әскери базаға орналасқан тұтқындарды қабылдау пунктінде туған-туыстарымен қауышқан. Ол жерде АҚШ президентінің Таяу Шығыс бойынша арнайы өкілі Стив Уиткофф та болды.

ХАМАС тобы бұған дейін Александерді Израиль жағына тапсырғанын растаған болатын.

Палестиналықтардың мәлімдемесінде Александерді тапсыру ісіне АҚШ президенті Дональд Трамптың әкімшілігінің араағайындық жасағаны айтылған.

ХАМАС өз мәлімдемесінде "аса икемділік" танытқанын және "атысты тоқтатуды, тұтқын алмасуды, Израиль әскерін шығаруды және қираған инфрақұрылымды қалпына келтіруді" қамтитын кешенді келісім бойынша шұғыл келіссөздер жүргізуге дайын екенін айтқан.

Идан Александер – ХАМАС қолында қалған соңғы тірі америкалық тұтқын. АҚШ тағы төрт азаматының сүйегін қайтаруды ХАМАС-тан сұрап отыр.

АҚШ президенті Дональд Трамп осы аптада Таяу Шығысқа сапарын бастайды, бірақ Израильге бару жоспары жоқ.

11 мамырда ХАМАС 2023 жылғы 7 қазанда жасаған шабуыл кезінде тұтқынға алған адамдардың жаңа видеосын жариялаған. Видеоның соңында "атысты тоқтату туралы келісім ғана тұтқындардың өмірін сақтап қала алады" деген жазу берілген. Бұл видео қашан және қандай жағдайда түсірілгені белгісіз.

ХАМАС 2023 жылы қазанда тұтқындап әкеткен адамдардың 58-ін әлі қайтарған жоқ, олардың шамамен 20-сы тірі болуы мүмкін деген болжам бар.