Қазақстан ішкі істер министрлігі (ІІМ) Ақтөбедегі ұлттық қауіпсіздік комитеті департаменті ғимаратында болған жарылыс пен араға бір апта салып Астанада ҰҚК тергеу абақтысы маңында болған жарылыстың бір-бірімен байланысы жоқ деп санайды.

Бұл туралы журналистерге ішкі істер министрлігі мемлекеттік тіл және ақпарат бөлімі бастығының орынбасары Қаламқас Темірова айтқан.

Қазақстан бас прокуратурасы Ақтөбедегі мамырдың 17-сіндегі жарылысты «ұйымдасқан қылмыстық топқа қатысы бар» деген күдікке ілінген Рахымжан Мақатов есмді азамат «заң алдында жауапкершіліктен жалтару үшін жасаған» деп мәлімдеген еді.

Ал мамырдың 24-іне қараған түні Астанада жарылыс болған жерде сүйектері табылған екі ер адамның кім екенін ішкі істер министрлігі әлі анықтай алмай жатыр.

Әйткенмен полиция бұл жарылыс «террорлық акт емес» деген ұстанымда отыр.

АҚШ президенті Дональд Трамп жаңа сауда тарифтерін енгізуді тоқтата тұру туралы шешімін елдің қаржы министрлігі мен сауда министрлігінің басшыларымен кеңескеннен кейін қабылдаған. The Wall Street Journal басылымы дереккөздерге сүйеніп осылай деп хабарлады.

Басылым сөйлескен адамдардың айтуынша, АҚШ қаржы министрі Скотт Бессент пен сауда министрлігінің басшысы Ховард Лютник президентке тариф саясатын жұмсартуға кеңес берген. Ал Трамптың сауда жөніндегі кеңесшісі Питер Наварро, керісінше, қатаңдатуды дұрыс санайды. Алайда, дереккөздердің мәліметінше, Наварро президент пен аталған екі министр арасындағы бұл әңгімеден хабарсыз болған.

Министрлермен әңгімелескеннен кейін Дональд Трамп Truth Social желісінде бірқатар тарифтерді енгізуді тоқтата тұратынын ресми түрде мәлімдеп пост жариялаған.

The Wall Street Journal жаңа баж тарифтері туралы 2 сәуірде жарияланған хабарлама қор нарығындағы құлдырауға себеп болғанын және Ақ үйде алаңдаушылық туғызғанын атап жазды.

Бессент пен Лютниктің өкілдері өз командалары америкалық жұмысшыларды қолдауға бағытталған Трамп бағдарламасын жүзеге асыру үшін белсенді түрде жұмыс істеп жатқанын айтты. Оған қоса, олар президентпен баж мәселесі туралы әңгіме болғаны жөніндегі ақпаратты шындыққа жанаспайды деп жоққа шығарды. Питер Наварро аты-жөні аталмаған дереккөздерді Трамп командасының ішіне іріткі салмақ болды деп айыптады.

Басылым Бессент пен Лютниктің одағы Трамптың тұсында Ақ үйдегі жағдай қаншалықты тез өзгеріп жатқанын көрсетеді деп жазды. Екеуі де сайлау мен инаугурация аралығындағы өтпелі кезеңде қаржы министрі лауазымына үміткер болған. Ақырында ол қызмет Бессентке бұйырған, үкімет тиімділігі департаментінің басшысы Илон Маск оған қарсы болған еді. Трамп Лютникті сауда министрі қызметіне тағайындаған.

• 2 сәуірде Трамп АҚШ-тың басты сауда серіктестерінің басым көпшілігіне 5 сәуірден бастап жаңа тарифтер енгізілетінін жариялады. Мысалы, Еуроодақ елдерінен келетін импортқа тариф 20%, Ұлыбританияға – 10%, ал кейбір елдерге 40% және одан да көп шамада енгізілетін болды.
• 9 сәуірде президент 75-тен астам елге қатысты тарифтерді енгізуді 90 күн кейінге жылжытып, Қытайға салынатын баж салығын 145%-ға дейін ұлғайтты. Ал Қытай бұған қарымта ретінде АҚШ-тан келетін тауарларға 125% көлемінде жаңа импорт тарифтерін енгізетінін мәлімдеді. Еуроодақ америкалық өнімдерге 25% тариф енгізуді 90 күнге кейінге қалдырды.
• АҚШ әкімшілігі алдағы 90 күн ішінде 90 сауда келісімін жасасуға ниетті. Бұл – 75-тен астам елге қатысты тарифтердің кейінге қалдырылуымен тұспа-тұс келіп отыр.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың жарлығымен Ғабит Бейбітұлы Қойшыбаев Қазақстанның Моңғолиядағы төтенше және өкілетті елшісі лауазымынан босатылып, оның орнына Алмас Сейтақынов тағайындалды деп хабарлады Ақорданың баспасөз қызметі.

Сол сияқты, президент жарлығымен Сергей Александрович Викторов Қазақстанның Шри-Ланка еліндегі төтенше және өкілетті елшісі қызметіне тағайындалған.

Ал Қазақстанның Швециядағы төтенше және өкілетті елшісі Олжас Мұхамедғалымұлы Сүлейменов Қазақстанның Даниядағы елшісі қызметін қоса атқаратын болды.

Өткен аптада президент Тоқаев Дархан Кәлетаевты Қазақстанның Украинадағы елшісі қызметінен босатып, оның орнына Төлежан Барлыбаевты тағайындаған. Кәлетаев 2020 жылғы 22 ақпанда Украинадағы елші болып бекітілген еді.

Италияның премьер-министрі Джорджа Мелони осы аптаның аяғында Қазақстанға сапармен келмекші. Мұндай ақпаратты дүйсенбі, 21 сәуір күні Қазақстан президентінің баспасөз қызметі таратты.

"Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың шақыруымен 26-27 сәуір күндері Италия премьер-министрі Джорджа Мелони Қазақстанға ресми сапармен келеді. Келіссөз барысында тараптар Қазақстан мен Италия арасындағы стратегиялық серіктестікті дамыту перспективасын талқылайды", - деп хабарлады Ақорда telegram-каналында.

Осы сапар кезінде, 27 сәуір күні Астанада "Орталық Азия – Италия" форматындағы тұңғыш саммит өтпекші.

Джорджа Мелони – Италия тарихында үкімет жетекшісі лауазымына сайланған бірінші әйел. 2022 жылдың қазан айында осы қызметке сайланғалы бері ол Қазақстанға алғаш рет келгелі отыр.

Президент Тоқаев былтыр қаңтарда Италияға ресми сапармен барып, сол елдің үкімет басшысы Мелонимен кездескен.

Италия Қазақстанның Еуроодақтағы ірі сауда әріптесі және Қазақстан экономикасының басты инвесторларының бірі саналады. Қазақстан нарығында шамамен 300 италиялық компания жұмыс істейді. Арасында Eni мұнай-газ компаниясы да бар.

Израиль қорғаныс армиясы (ЦАХАЛ) Газа секторындағы палестиналық парамедиктер мен құтқарушылардың ажалына себеп болған қателігін қайғылы оқиғадан кейін бір айға жуық уақыт өткенде ресми түрде мойындады. ЦАХАЛ жексенбі, 20 сәуір күні жариялаған тергеу қорытындысында биыл 23 наурызда Газа секторының оңтүстігіндегі Рафах қаласында медициналық жедел жәрдем және палестиналық құтқарушылар мінген автокөліктер "жедел іс-қимыл кезіндегі түсініспеушілік" кесірінен оқ астында қалғаны айтылған. Израиль әскері "жау күштері тарапынан елеулі қауіп төніп тұр" деп қателескенін мойындаған.

Тексеру барысында бұған қоса "бірнеше кәсіби қателік жіберу, бұйрықтарды бұзу және болған оқиға жайлы жартыкеш есеп беру" фактілері анықталды деп мәлімдеді ЦАХАЛ. Тексеру қорытындысы бойынша, болған жағдайға байланысты тәртіптік жазалау шараларын қолдану жөнінде ұсыныс жасалған. Атап айтқанда, оқиға кезінде операцияға жетекшілік еткен барлау батальоны командирінің орынбасары қызметінен босатылады. Оның берген есебі "жартыкеш әрі нақты емес" деп танылған. Ал оның тікелей бастығы – бригада командиріне қатаң сөгіс берілетін болды.

"Израиль қорғаныс армиясы әскери іс-әрекеттерге қатысы жоқ бейбіт адамдар зардап шеккеніне өкінеді", – деп жазылған ресми мәлімдемеде. Сонымен қатар, қаза тапқан 15 адамның алтауы ХАМАС радикалды қозғалысының (оны АҚШ пен Еуроодақ террористік ұйым деп таныған) мүшелері болғаны анықталды деді ЦАХАЛ. Израиль олар құтқарушы немесе парамедик болмаған дейді.

23 наурызда Газа секторында құтқарушылар қаза тапқанына байланысты халықаралық ұйымдар пен көптеген елдер наразылық білдіріп, айыптағаннан кейін Израиль құтқарушылар мінген көліктерде ешқандай арнайы белгі болған жоқ және олар жарық қоспай жүрген деп мәлімдеген болатын. Бірақ көп ұзамай палестиналық Қызыл Жарты Ай ұйымы (PRCS) қаза тапқан медицина қызметкерлерінің бірінің ұялы телефонын тауып алғанын хабарлады. Онда жазылған видеода құтқарушылар мінген арнайы белгісі бар көліктер жарығын қосып кетіп бара жатқаны анық көрінеді. Осыдан кейін Израиль оқиғаны ресми тергеу басталғанын мәлімдеді. Тергеу материалдарында Израиль әскері бұл оқиғаны жасыруға тырыспаған деп атап көрсетілген.

Жамбыл облысы Меркі ауданы Сарымолдаева ауылында 19 сәуірде кәмелетке толмаған үш қыз газдан уланып, мерт болды. Бұл жөнінде Жамбыл облыстық төтенше жағдай департаменті хабарлады.

Департаменттің айтуынша, 3,5 және 7 жастағы қыздар үйде жалғыз болған. Сенбі күні таңертең анасы оларды сырттан жауып, кетіп қалған. Үйіне келгенде газдың иісін сезген. Есінен танып қалған қыздарды анасы ауруханаға апарғанмен кеш болған. Олар естерін жимай, реанимацияда көз жұмған.

Қазір оқиғаның жай-жапсары анықталып жатқаны хабарланды. Балалардың жақындарымен психологтар жұмыс істеп жатыр.

Қазақстанда газдан уланумен байланысты қайғылы оқиғалар жиі шығып жатыр. Наурыз айында ғана Маңғыстау облысында бір үйде жеті адам газдан уланып қаза болған.

Павлодар облысында жол апатынан төрт адам қаза болды, бірі - бала деп хабарлады Павлодар облыстық полиция департаментінің баспасөз қызметі жексенбі күні.

"19 сәуірде Баянауыл ауданы Бірлік ауылының маңында "Қалқаман-Керней" автожолының 250–шақырымында Pontiac және Lada Granta автомобильдері соқтығысты. Алдын ала мәлімет бойынша, апатқа көліктердің бірінің қарсы бетке өтуі себеп болған" деп жазылған полиция хабарламасында.

Апаттың салдарынан екі көліктің жүргізушілері мен екі жолаушы оқиға орнында қаза болған, бірі - бала. Тағы бір бала ауруханаға жеткізілген.

Оқиғаға қатысты қылмыстық іс қозғалған. Оқиғаның жай-жапсары анықталып жатқаны хабарланды.

Бір күн бұрын Ақмола облысында жол апатынан бір адам қаза тауып, оннан астам бала зардап шеккен. Полицияның хабарлауынша, павлодарлық оқушылар футбол командасы мен оның жаттықтырушысы мінген микроавтобус Астанадағы жарысқа бара жатқан кезде тас жолда аударылған. Жаттықтырушы оқиға орнында қаза болды. Аурухананың реанимация бөліміне бір бала бас сүйегі жарақатымен жеткізілген. Дәрігерлер оның жағдайын орташа ауыр деп бағалаған. Қалған балаларды ата-аналары алып кеткен.

Қазақстанда шенеуніктер жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында түрлі шараларды атқарып жатқанын мәлімдегенмен ірі жол апататтары жиі болып жатыр. "Қазавтожол" ұлттық компаниясының өкілдері былтыр жыл соңында жол апаттары ұзақ жөндеу көрмеген тас жолдарда жиі болатынын мәлімдеген. Компания Қазақстанның қалааралық жолдарындағы апаттарды сараптағаннан кейін осындай қорытындыға келгенін айтқан.

АҚШ бейбітшілікке қол жеткізу үшін Қырымды Ресей жері деп мойындау мәселесін қарастырып жатыр. Бірақ түпкілікті шешім қабылданбады деп жазды дереккөздерге сүйенген Bloomberg.

Басылым АҚШ әкімшілігінің риторикасына назар аударады: жұма күні АҚШ президенті Дональд Трамп та, мемлекеттік хатшы Марко Рубио да келіссөз жедел жүрмесе, бейбітшілік келіссөзіне араласудан бас тартуы мүмкін екенін мәлімдеген.

Bloomberg Қырым аннексиясын тану халықаралық құқық пен өзгенің жерін күшпен тартып алуға тыйым салатын халықаралық келісімдерге қайшы екенін атап өтеді.

The Bell-дің жазуынша, Ресей басып алған жерлерді мойындау мәселесі бұған дейін түрлі келіссөздерде талқыланған.

"Мәселе Қырымның Ресейге қосылуын ресми мойындау жөнінде болып отыр ма, әлде, Украина оны әскери жолмен қайтаруға тырыспайды деген мәселе жөнінде болып отыр ма? Мұндай тармақ, атап айтқанда, 2022 жылы көктемде Стамбұлда қабылданбаған келісім жобасында қамтылған еді. Онда Украинаның "15 жыл бойы Қырымды қайтару үшін қарулы күштерді пайдаланбау" туралы ұсыныс жазылған" деп жазды басылым.

АҚШ бейбітшілік келіссөзінен шығу ықтималдығы айтыла бастаған шақта 19 сәуірде Ресей президенті Владимир Путин 30-сағатқа атысты тоқтататынын мәлімдеген. Ресей Украина жағы мұны қабылдайды деп үміттенеміз деп айтқан. Ал Украина президенті Владимир Зеленский 30-сағатқа атысты тоқтатуға келіскенмен Ресей әскері қазірдің өзінде шарттарды бұзды деп мәлімдеді.

"Алдыңғы шептің түрлі бағытында [Ресей әскері] 59 рет атқылап, ресейлік бөлімдер бес рет штурм жасауға тырысты" деді 19 сәуір сағат 6-дағы жағдай бойынша Украинаның бас қолбасшысы Александр Сырскийдің есебіне сүйенген Зеленский. Ол Донецк, Луганск, Запорожье облыстарында шайқастар болғанын, Ресейжің Курск облысында да артиллериялық соққылар мен дрондар қолданылғанын айтты. Ол атысты 30 күнге тоқтату туралы ұсыныс 20 сәуірден кейін де күшінде қалатынын жеткізді.

Ресей жағы әзірге атысты тоқтату режимі бұзылғанын мәлімдеген жоқ.

Еуропа комиссиясының сыртқы істер және қауіпсіздігі жөніндегі ресми өкілі Анита Хиппер "Ресейді басқыншы ретінде білеміз, сондықтан басқыншылықтың шын тоқтағанына және атысты тұрақты түрде тоқтату бойынша нақты әрекеттер болғандығына көзіміз жетуі керек" деді.

АҚШ президенті Дональд Трамп бірнеше күн бұрын мемлекеттік хатшы Марко Рубио, арнайы уәкіл Стив Уиткофф және өзге де кеңесшілермен жеке әңгімеде егер ешқандай ілгерілеушілік байқалмаса, Вашингтон Украина бойынша келіссөзден шығуы мүмкін екенін айтқан. Бұл жөнінде Axios жазды.

Дегенмен келіссөз әлі жүріп жатыр. Америка жағы Парижде ұзақмерзімді әрі тұрақты бейбітшілікті орнатуға бағытталған ұсыныстарды таныстырған.

Осы кездесуден кейін Рубио егер бірнеше күнде тараптардың бітімге келетін ыңғайы байқалмаса, АҚШ араағайындықтан бас тартады деп айтқан.

Мәскеудегілер келіссөздің "күрделі өтіп жатқанын" растады. Кремльдің өкілі Дмитрий Песков бітімге келу мәселесі оңай емес екенін, бірақ Ресей диалогқа дайын екенін айтты. Ресейдің БҰҰ-дағы тұрақты уәкілі Василий Небензя өз кезегінде қазіргідей шарттармен атысты тоқтату мүмкін екенін жеткізді.

Трамптың өзі келіссөзден бас тарту мерзімі әлі белгіленбегенін, бірақ АҚШ мұны тез арада жасағысы келетінін атап өткен.

Сайлауалды кампаниясы кезінде Трамп Ресей мен Украина арасындағы соғысты қысқа уақыт аралығында бітіре алатынын айтқан. АҚШ президенті өзіне дейін елді басқарған Джо Байденді Украинада соғыстың басталуына жол берді деп айыптаған еді.

Қазақстанның АҚШ-тағы елшілігі мәлімдеме жасап, АҚШ-тан депортациялау туралы шешім шыққан қазақстандықтарды тезірек елге оралуға шақырды. Мәселе АҚШ-тың көші-қон заңын бұзып, сол елде әлі жүрген қазақстандықтар жөнінде болып отыр.

Елшіліктің айтуынша, Америка билігі мұны CBP Home қосымшасы арқылы ерікті түрде жүзеге асыруды ұсынып отыр. Хабарламада оның сілтемесі де берілген. Елшіліктің айтуынша, бұл жолды таңдағандарға мынадай мүмкіндіктер берілмек:
- рейсті таңдау құқығы

- тапқан ақшаны сақтап қалу;

- ұстау мен депортациядан аулақ болу;

- болашақта АҚШ-қа оралу мүмкіндігіне ие болу;

- билет таппағандарға қосымша көмек беру.

Елшіліктің сөзінше, бұдан бас тартқан азаматтарға бірден депортация қаупі төнеді және сот шешімін орындамағандарға ірі көлемде айыппұл салынуы мүмкін.

"Егер азамат депортация шешімі бола тұрып, еліне қайтпаған болса оған тәулігіне 998 АҚШ доллар көлемінде айыппұл салынады. Бұл ретте айыппұл салу ретроспективті түрде, яғни бес жыл бұрын елден кету туралы сот шешімі шыққан азаматтардан өндіріледі (бұл жағдайда айыппұл шамамен 1 миллион долларға дейін баруы мүмкін). Айыппұлды төлеу мүмкіндігі болмаған жағдайда заңсыз жүрген шетелдіктерге тиесілі жылжымайтын және басқа да мүліктерін мемлекет меншігіне алу тәсілі қарастырылады. Сонымен қатар, CBP Home арқылы қайтатынын білдіріп, еліне оралмаған азаматқа 1000-5000 доллар көлемінде қосымша айыппұл салынады" делінген елшілік хабарламасында.

• Заңсыз миграциямен күрес – президент Дональд Трамптың сайлауалды берген уәделерінің бірі. Президент қызметіне келген күні ол Мексикамен шекарада төтенше жағдай жариялаған. Жүздеген заңсыз мигрант елден депортацияланды.
• Бұған дейін АҚШ-та заңсыз жүрген мыңдаған мигрант депортацияланатыны, оның арасында Қазақстанның жүздеген азаматы бары хабарланған еді. Ақпанда олардың кейбірі Коста-Рикаға жіберілген еді.

Ақмола облысында жол апатынан бір адам қаза тауып, оннан астам бала зардап шекті. Полицияның хабарлауынша, павлодарлық оқушылар футбол командасы мен оның жаттықтырушысы мінген микроавтобус Астанадағы жарысқа бара жатқан кезде тас жолда аударылған. Жаттықтырушы қаза болды.

"18 сәуірде Астана-Ерейментау-Шідерті тас жолында «Мерседес» шағын автобусы жол апатына ұшырады. Алдын ала анықталғандай, көлік жүргізушісі жүк көлігін басып озамын деп аударылған. Шағын автобуста 14 пен 16 жас аралығындағы 16 бала мен жаттықтырушы болған. Апаттың салдарынан оқиға орнында жаттықтырушы қаза болды. Балалар медицина мекемесіне жеткізілген, олар дәрігер бақылауында" деп жазылған Ақмола облыстық полиция департаментінің хабарламасында.

Полицияның айтынша, жеке спорт мектебі полицияға жарысқа баратыны жөнінде хабарлап, көмек сұрамаған, сондықтан да шағын автобусты полиция жетелеп жүрмеген. Департамент өкілдері тексеріс басталғанын хабарлады.

Былтыр тамызда Ақтөбе облысында Самара – Шымкент тас жолында апаттан футболшы бес бала мен үш ересек қаза болан еді. Қарашатау ауылының оқушылары Маңғыстау облысындағы жарысқа бармақ болған. Жетіорындық көлік жолшыбай жүк көлігіне соқтығысқан еді.

2023 жылы Ақтөбе облысында республикалық олимпиадаға бара жатқан бір мұғалім мен екі оқушы мінген көлік апатқа ұшырап, үшеуі де қаза болған. Toyota Alphard көлігі тас жолда жүк көлігіне соқтығысқан.

Қазақстанда шенеуніктер жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында түрлі шараларды атқарып жатқанын мәлімдегенмен ірі жол апататтары жиі болып жатыр. "Қазавтожол" ұлттық компаниясының өкілдері былтыр жыл соңында жол апаттары ұзақ жөндеу көрмеген тас жолдарда жиі болатынын мәлімдеген. Компания Қазақстанның қалааралық жолдарындағы апаттарды сараптағаннан кейін осындай қорытындыға келгенін айтқан.

АҚШ президенті Дональд Трамп 18 сәуірде Украинадағы соғысты реттеу бойынша келіссөздер "шырқау шегіне" таяды деп мәлімдеді. Ол сонымен бірге тараптардың ешқайсысы ұзаққа созылған соғысты тоқтату қадамын жасап жатқан жоқ деп санайды. Бұл жөнінде AP жазды.

"Нақты бір белгіленген мерзім жоқ, бірақ біз мұны тезірек жасағымыз келеді... Егер қандай да бір себептермен тараптардың бірі процесті тым қиындатып жіберсе, "сіз ақымақ екенсіз, бұл ақымақтық деп тек кері шегінеміз", - деді Трамп Ақ үйде.

"Ресей басшысы Владимир Путин келіссөзді созбалақтап отыр ма?" деген сұраққа Трамп "олай емес деп ойлаймын" деді.

Жұма күні сәл ертерек АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио егер бірнеше күнде Ресей мен Украинаның жақын арада бітімге келетіні анық болмаса, Вашингтон араағайындықтан бас тартады деп мәлімдеген.

“Егер бейбітшілік орнауы мүмкін болса – араласамыз, болмаса – бізде өзге де басымдықтар бар” деді Рубио. Оның сөзінше, АҚШ кейінгі үш жылда Украинаға көмектескен және соғыстың аяқталғанын қалайды, алайда назар аударылуы тиіс өзге де мәселелер бар.

Мұндай мәлімдемені Марко Рубио Парижде украин делегациясымен кездесуден шыққан кейін айтқан. Кездесу кезінде соғысты аяқтау мәселесі талқыланған. АҚШ-тың Украина мәселесі бойынша арнайы уәкілі Кит Келлог Елисей алаңындағы кездесу "өте өнімді" өткенін айтқан. Келіссөзге Америка жағынан Рубио мен Келлогтан бөлек Трамптың арнайы уәкілі Стив Уиткофф та қатысқан.

Украина делегациясына қорғаныс министрі Рустем Умеров пен Украина президенті кеңсесінің жетекшісі Андрей Ермак жетекшілік еткен. Келіссөзде сонымен бірге Франция, Германия, Ұлыбритания жетекшілері болған.

Рубионың мәлімдемесіне түсініктеме берген Кремльдің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков Ресей мен АҚШ арасында "күрделі келіссөз жүріп жатыр" деді. Ол жай-жапсарын айтқан жоқ, бірақ алдағы күндері Трамп пен Путин арасында келіссөз жоспарланбағанын жеткізді.

Талдықорғанда Жетісу облысының қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық сотында 16 жастағы Шерзат Полаттың өліміне қатысты сот жалғасты. 18 сәуірде жәбірленушілердің жауабы тыңдалды.

Бірінші болып Шерзаттың әжесі Жұмабике Қадырова сөйледі. Оның сөзінше, қайғылы оқиға болған күні Шерзаттың әжесі мен анасына Қаржаубай Нұрымов (Шерзаттың әкесі) хабарласып, олар дереу дүкеннің маңына жеткен.

“Мен таксиден түсіп жатып, жан-жағыма қарап, Шерзатты іздедім. Шерзат көрінген жоқ. Мен Нұрғанатты да, Қаржаубайды да іздеген жоқпын. Ол жерде осыншама көп топ болатынын, балалар үйіліп тұрады дегенді білген жоқпын. Немерем біреуді ұрып қойса, енді не де болса, кешірім сұрайын деп ойладым. Бірақ балам (Шерзат) жеткен адамның жағасына жабысатын бала емес. Боксқа қатысқаннан кейін ол өзінің ар-намысын қорғай біледі. Бәлкім біреу артық кетіп, ол қол жұмсаған шығар деп ойладым. Егер осыншама топ пышақпен келетінін білгенде жедел жәрдем шақырып, милицияға хабарлайтын едім” деді әжесі.

Оның сөзінше, жиналған топ немересін ұра бастаған кезде Шерзатты көрген. Бірақ жете алмаған. Оны айыпталушылардың бірі итергеннен кейін құлап қалған.

“Мен тұра алмай жатырмын, бірақ балаларыма қарасам – Шерзатты сол жерге барған адамның бәрі ұрып жатыр екен. Бір адам қалған жоқ ол жерде – қол көтермеген, аяғымен теппеген. Менің балама сүйтетіндей бұларға не істеп қойғанын әлі күнге дейін түсінбеймін. Менің балам түнде жүретін бала емес. Үйде жатқан бала жәй ғана зарядка үшін дүкенге кеткен еді, ол түнде қаңғып жүретін бала емес. Бірақ [топтың] оны өлтіру үшін барғандары анық болып тұр. Себебі үш машина болып келіп отыр. Дайындалып келіп отырған топ” деді әжесі.

Ол жауап бергеннен кейін залдан шығып кетті. Ақпарат құралдарының жазуынша, ол есінен танып қалып, жедел жәрдем көлігі алып кеткен.

Бұдан соң Шерзаттың анасы Гүлбара Бишимбиева жауап берді. Оның сөзінше, сол күні енесімен дүкен алдына барған кезде топтасып тұрған 10-15 адамды көрген. Шерзат айыпталушылардың бірімен төбелескен. Ізінше топ Шерзат Полат пен Нұрғанат Ғайыпбаевқа жабылады. Өзі Шерзатқа жетпек болған кезде оны айыпталушылардың екеуі қолынан ұстап, жібермейді. Біреуі “сені де өлтіреміз” деп қоқан-лоқы жасайды.

“Жұлқынып, Шерзат жаққа жүгірдім. Сол кезде Шерзат артқа шегініп, құлайды. Оның аузынан бұрқ етіп қан аққанын көрдім. Барып жеткенде ол “мама, мына жағыма қарашы” деп сол жағын көрсетеді. Қарасам, пышақ сұғылғанын көрдім. Бұл кезде Нұрғанатқа да топ жабылып жатады. Оны ұрып тепкілеп болғаннан кейін бір кезде бізге қарай бет алды. Шерзаттың ауыр халде жатқанына қарамастан үш-төрт рет желке тұсынан ұрады. Менің айғайлап жатқаныма қараған да жоқ” деді Гүлбара Бишімбиева

Оның сөзінше, оқиға орнында екі қыз болған, олардан полиция мен жедел жәрдем шақыруды өтінгенде құр қарап тұрып, ештеңе жасамаған.

Ол ұлы мен Нұрғанат Ғайыпбаевтарға нақты кім пышақ сұққанын айтады, бірақ есімдерін шатыстырып алуым мүмкін деп ескертеді.

Мрқұмның әкесі Қаржаубай Нұрымов сотта жанжалдың қалай басталғанын баяндады. Оның сөзінше, ол 3 қазанда жұмыстан кейін кешкі сағат 9-10 шамасында дүкенге көмектесуге барған. Одан кейін айыпталушылардың бірі Дархан Әскентай мас күйінде келіп, сыра мен темекі сатып алған.

Қаржаубай Нұрымовтың сөзінше, ол шығып кеткеннен кейін дүкенге ұлы Шерзат пен досы Ахмет Махмет келіп, зарядка құрылғысы мен құлаққапты алуға келгенін айтқан. Шерзат досы Үрімшіге оқуға кететінін және оны шығарып салғысы келетінін жеткізген.

Оның сөзінше, осы уақытта Дархан Әскентай дүкенге қайта кіріп, Шерзаттың көзінше, әкесімен дөрекі сөйлескен. Бұдан соң Әскентай сыртқа шығып кеткен, оның соңынан Шерзат та ілесе шыққан.

“Терезе ашық болатын. Екеуінің жоғары тонда сөйлесіп жатқанын естіп қалдым. Артынан айналып бардым. Шығып үлгергенше балам ұрып жіберді. Екеуін ажыратып алдым. Ажыратқанда Дарханды былай алып кеттім. Балама ескерту жасадым. Дүкенге қайта айналып кіріп, Дарханнан кешірім сұрадым. Мен оған "жүр, ауруханаға апарайын" дедім. "Емін жасап берейін, ақыңды төлейін. Ішем десең ішімдігіңді берейін" дедім. Ол кешірмеймін, балаларды шақырамын, балаң жауап береді, балаңның денсаулығын қойып тастайды деп айтты” деді Қаржаубай Нұрымов.

Сот кезінде бұған дейін желіде қызу талқыланған "Хутор жігіттері" жөнінде де айтылды. Қаржаубай Нұрымовтың сөзінше, Дархан Әскентай соққыға жығылып, ол өзінің адамдарын шақырғаннан кейін оқиға орнына айыпталушылардың бірі Нұрбол Тоқтаубаев келген. Сөзінше, мас болған. Ол “Дархан Әскентайды кім ұрды?” деп сұраған. Нұрымов ұлын қорғау мақсатында “мен ұрдым” деп айтқан.

Тоқтаубаев “бізді танымайсыңдар ма? Біз Хуторскийдің жігіттеріміз” деп айтты деді оның сөзінен үзінді келтірген Нұрымов.

Кейін дүкен маңына адамдар жинала бастаған шақта Нұрымов 102 және 103-ке хабарласқанмен ешкімді ала алмаған. Бұдан соң Талғар аудананың жедел жәрдем меңгерушісіне хабарласқан. Осыдан кейін ол өзін қорғау мақсатында қолына май кесетін пышақты алып, сыртқа шыққанын айтты.

Дархан, балаңның денсаулығын қойып тастаймыз деген не әңгіме? Кешірім сұрадық қой. Енді не істеуіміз керек? дедім. Бұдан кейін балам “әке, қойыңыз болды, болды” деді. Бұдан соң дүкенге кіріп, пышақты қойдым” деді ол.

Сот кезінде Нұрымов ұлына Абзал Шынасылдың пышақ ұрғанын көрмегенін мойындады. Ол тек Шерзаттың “папа, бірдеңе тығып алды” дегенін естігенін айтты.

“Кейін "балам, қаш" дедім. Ол қашты. Қашқанын көрдім. Пышақ тығып алды деп ойлаған жоқпын. Сүйтсем пышақ тығып алған екен. Кейін біраз жерге дейін барды да отырып қалды. Нұрғанат пен Гүлбара сол жаққа бара жатты. Мен анама қарай жүгірдім, себебі ол құлап жатты. Отырғызып, айналып барам дегенше жаңағыдай жағдайлар болған. Әйелім баласын ұрғызбай қорғаштап жатты. Анасының жылауына, өтінішіне қарамай [баламды тағы бірнеше ұрды]...Пышақты оның артқы жағынан жауырынан тығыпты. Қан ағып жатыр екен” деді ол.

Нұрымов сот кезінде “әділетті шешім күтемін, отбасымды мазаламасын, баламның қанын төккендер тиісті жазасын алсын” деді.

Қылмыстық істе 9 күдікті бар, бірі – кәмелетке толмаған. Бұған дейін басым бөлігі тағылған айыптарды мойындамайтынын айтқан.

• 16 жастағы Шерзат Полат 2024 жылғы 4 қазанда өзінің отбасы жалға алып отырған Талғардағы дүкен маңында қаза болған. Сатып алушылардың бірімен болған даудың аяғы жанжалға ұласып, ол достарын шақырып, суық қару қолданылған. Салдарынан Шерзат мерт болып, оның немере ағасы жараланған.
• Осы оқиғадан бір апта өткенде қара жамылған отбасының үйі түгі қалмай өртеніп кеткен, ол түні үйде ешкім болмаған, отбасы мүшелері Шерзаттың атасының үйінде ас беруге дайындалып жатқан. Полиция өрт әдейі қойылған деп хабарлап, ауданда күзетті күшейткен. Оған дейін марқұмның туыстары әкімдік алдына жиналып, тергеуді ашық әрі әділ жүргізуді талап еткен. Наурыз айында Қазақстанның бас прокуратурасы Шерзат Полаттың үйін өртегендер әлі табылмағанын айтты.
• Шерзат қаза тапқан оқиға кезінде оның қасында болған, пышақтан жарақат алған немере ағасы Нұрқанат Ғайыпбаев былтыр қараша айында Полаттың отбасы тұратын Азат ауылының сырт жағында өлі табылды. Полиция "ол өзіне қол жұмсаған" деп хабарлады. Бірақ марқұмның жақындары Ғайыпбаевтың "суицид жасағанына" сенбейтінін айтқан.
• Нұрғанат Ғайыпбаевтың жаназасы шығарылған күні Шерзат Полаттың әкесі Қаржаубай Нұрымов қолына пышақ ұстап, жүк көлігінің үстіне шығып алып, ұлы мен інісінің қазаларын әділ тергеуді талап еткен. Осыдан кейін оған "бұзақылық" бабы бойынша айып тағылып, Нұрымов 15 күнге әкімшілік қамауға алынды. Кейін оның үстінен "Өзгенің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру" бабымен қылмыстық іс қозғалғаны белгілі болды. Адвокоттары Нұрымов інісінің жаназасы шығарылған күні полицияның арнаулы жасағы көлігінің дөңгелегін тесіп тастағаны үшін жауапқа тартылған деп хабарлады. Онымен бірге екі туысы 15 күнге қамалып, тағы біреуіне айыппұл салынған.

Ресей Жоғарғы соты радикалды "Талибан" қозғалысына салынған тыйымды жойды. Бұл жөнінде ТАСС жазды.

Сот шешімі бірден күшіне енеді.

Ресей билігі ендігәрі "Талибанды" террористік ұйым деп санамайды.

Ресейде "Талибан" қозғалысына тыйым салғанына қарамастан ресми Мәскеу осыған дейін Ауғанстандағы тәліптер үкіметімен қарым-қатынас орнатқан еді. Тәліптердің өкілдері Ресейге сапарлаған. Ресей президенті Владимир Путин қозғалысты Мәскеудің терроризммен күрес бойынша одақтасы деп атаған.

2024 жылы желтоқсанда мемлекеттік дума ұйымды террористік ұйымдар қатарынан алып тастау тетігін жасаған заң жобасын қабылдаған.

"Талибан" Ресейде 2003 жылы террористік ұйымдар қатарына енгізілген еді. Сот қаулысында тәліптердің Шешенстан мен Орталық Азия елдеріндегі заңсыз қарулы топтармен байланысы бары және "Ислам мемлекеті" террористік тобымен тығыз қарым-қатынас жасайтыны жазылған болатын. Ресей сол кезде Ауғанстанда "Талибанға" қарсы операция жүргізген АҚШ пен оның одақтастарына белгілі бір дәрежеде қолдау көрсеткен.

• 2021 жылы "Талибан" Ауғанстан билігін басып алып, президент Әшраф Ғани үкіметін құлатқан. Тәліптер елде шариғат нормаларын енгізіп, дарға асу тәжірибесін қолданады. Ауғанстанда адам құқығы, бірінші кезекте әйел құқығы жаппай бұзылып жатқаны жөнінде ақпарат жиі жарияланады. Елде қыз балалардың білім алуына, әйелдердің қоғамдық орындарға ер туыстарынсыз баруға, жұмыс істеуіне шектеу қойылған. "Талибан" билігінің саясатымен келіспегендер қатаң қуғындалады.
• Тәліптер үкіметін халықаралық қауымдастық мойындамаса да көптеген ел де-факто олармен белгілі бір дәрежеде қарым-қатынас орнатқан.

Украина президенті Владимир Зеленский Қытайды Ресей әскеріне қару-жарақ жеткізді деп айыптады.

Зеленский мұны бейсенбі күнгі брифинг кезінде айтты.

"Маңызды, бірақ өте жағымды емес ақпарат. Бізге Қытайдың Ресейге қару жеткізіп жатқандығы жөнінде мәлімет түсті. Украина қауіпсіздігі қызметі мен барлау жағында оқ-дәрі, артиллерия туралы мәлімет бар" деді ол. Оның сөзінен "РБК-Украина" үзінді келтіреді.

Владимир Зеленский мәліметтің жай-жапсары келесі аптада жарияланатынын атап өтті. Ол сонымен бірге Қытай өкілдері Ресей аумағында кейбір қару-жарақ түрлерін шығарумен айналысуы мүмкін екендігін де жеткізді.

• Бұған дейін Пекин Украинадағы соғысқа еш қатысы жоғын айтып, Ресейге қару-жарақ бергенін мойындамаған. Ресми Пекин соғысты келіссөз арқылы шешуге шақырып келеді. Бірақ ол Ресейге қарсы халықаралық санкцияға қосылған жоқ.
• 8 сәуірде краина президенті Владимир Зеленский Украина әскері Донецк облысында Ресей әскерінің құрамында соғысқа қатысқан екі Қытай азаматын тұтқындағанын хабарлады. Кейінірек ол Украинаның арнаулы қызметтеріне мәлім ақпарат бойынша, Ресей армиясы қатарында кемінде 155 Қытай азаматы соғысып жүр деп мәлімдеді.
• Ал Қытай өз әскери қызметкерлерін Украинаға Ресей жағында соғысуға жібермегенін мәлімдеді.
• Ал тұтқындардың өздері Ресейге ақша табу үшін барғанын, ал соғысқа өздерін алдап салғанын айтқан.

Америкалық The Washington Post газетінің жазуынша, 13 сәуірде Ресей Украинаның Сумы қаласына ракетамен шабуыл жасағанда Сумы университетінің жертөлесінде әскерилерді марапаттау рәсімі болып жатқан. Бұл туралы газетке Украина қарулы күштерінің әскериі айтқан. Ол әскерилер зардап шекпеді деген.

Басылымның дереккөзі марапаттау рәсімін өткізуді "жауапсыздық" деп, бұған Сумы облысы әскери әкімшілігінің басшысы Владимир Артюхты айтыптаған.

13 сәуірде Украинаның Сумы қаласына жасалған шабуылдан 35 адам қаза тауып, 117 адам жараланған. Екі ракета қала ортасына түскен. Сумы облысы Конотоп қаласының мэрі Артем Семенихин шабуыл болған күні Сумыда әскерилерді марапаттау рәсімі болып жатқанын айтқан.

Кейін Артюх 13 сәуірде Сумыда "әскерилерді марапаттау рәсімі жоспарланғанын" мойындап, "менің ұйымдастыруға қатысым жоқ, шақыртылған қонақ болдым" деген еді. Бірақ ол шара өткен-өтпегенін айтпаған.

15 сәуірде Украина президенті Владимир Зеленский Артюхты қызметінен алғаны хабарланды.

Ал Ресей қорғаныс министрлігі Сумыда әскерилерге шабуыл жасалғанын, "60 солдаттың көзі жойылғанын" айтқан.