Ливия уақытша үкіметінің күштері биліктен құлатылған Муаммар Каддафидің туған қаласы Сирттің кей аудандарын өз бақылауына алғандарын хабарлады.

Ұлттық өтпелі кеңестің әскерилері жұма күні Сиртке қаланың барлық жағынан шабуылдады. "Әл Жазира" телеарнасының хабарлауынша, соңғы қақтығыстарда уақытша үкіметтің кемінде он жауынгері қаза болып, 120 сарбаз жараланған. Сонымен қатар НАТО ұшақтары да Сирт қаласын нысанаға алған.

БҰҰ өкілі Ян Мартин екі жақты адам құқықтарын сыйлап, ұлттық татуласуға шақырды

Муаммар Каддафидің қайда екені белгісіз.

Стамбулдан Ташкентке ұшқан Uzbekistan Airways әуе компаниясының ұшағында нәресте дүниеге келді. Әуе компаниясының хабарлауынша, ұшу кезінде жолаушылардың бірінде толғақ басталған.

"Бортта екі дәрігер болған, олар экипаж мүшелерімен бірігіп, дереу тиісті медициналық көмек көрсетті. Бортсеріктер кәсіби, нақты, үйлесімділікпен қимылдады. Олардың сенімділігі, өздерін ұстауы және қамқорлығы осындай жауапты сәтте маңызды рөл атқарды" деп жазылған әуе компаниясының хабарламасында.

Лайнер Өзбекстанның Үргеніш қаласына қонуға мәжбүр болған, ол жақта жаңа босанған әйелді нәрестесімен бірге дәрігерлер күтіп алып, клиникаға жеткізген.

Uzbekistan Airways отбасын сәбидің дүниеге келуімен құттықтап, ұшқыштар мен бортсеріктерге алғыс айтты. Сол рейспен ұшып, әйелді босандыруға көмектескен екі дәрігерге жеке алғыс білдірген.

Ұшақ Үргеніштен әрі қарай Ташкентке ұшып кеткен.

Биыл қаңтарда Uzbekistan Airways экипажы Ташкенттен Нью-Йоркқа ұшқан кезде де жолаушыны босандырған. Әуе кемесі Кеблавик қаласына (Исландия) қонуға мәжбүр болып, онда анасы мен баласы перзентханаға жеткізілген.

2024 жылы сәуірде осы әуе компаниясының Ташкент - Стамбул рейсінде ұл бала дүниеге келген.

АҚШ-тағы Колумбия округі сотының судьясы Ройс Ламберт Азат Еуропа / Азаттық радиосы медиакорпорациясының Ғаламдық медиа жөніндегі агенттікке (USAGM) қарсы шағымы аясында берген уақытша тыйым салу жөніндегі өтінішін (Temporary Restraining Order, жеке немесе заңды тұлғаның белгілі бір әрекет жасауына тыйым салу) қанағаттандырды.

18 шілде күнгі шешімде сот USAGM-нен АҚШ конгресі 2025 жылға деп бөлген бюджет ақшасының бұған дейін берілмеген бөлігін дереу төлеуді талап етті. Сот USAGM-нің жаңа талаптар қоюы және Азаттықпен келіссөзге бармауын заңға қайшы деп таныды.

"Сотқа белгілі болғандай, агенттік грант алушымен көпжылдық әріптестік шарттарын толығымен өзгертуді талап еткен, ізінше келіссөзден бас тартқан, мұндай жағдай бұрын-соңды болмаған" деді судья.

Азат Еуропа/Азаттықтың қаржысыз қалу қаупіне БАҚ өкілдері, сарапшылар, әлемдік демократияны қорғаушылар, сонымен бірге 23 елде 27 тілде хабар тарататын медиакорпорацияның аудиториясы алаңдаған.

Судья Ламберт шешімде "USAGM-нің қаржы бөлу бойынша өз міндеттерін атқармауы салдарынан" АЕ/АР қызметкерлері жаппай жұмыстан шығарылып, кейбір бағдарламалары жабылған және медиакорпорацияның ондаған жылдар бойы қалыптастырған ғаламдық ықпалына айтарлықтай шығын келді деп атап өткен.

Азат Еуропа / Азаттық радиосының президенті әрі бас директоры Стивен Капус сот шешімін "өте маңызды миссиясымызды атқаруға қажет қаражат үшін табанды күресіміздің нәтижесі" деп атады.

"Бұл жеңіс журналистерімізге жұмысты жалғастырып, аудиториямызды авторитарлық режимдердің пропагандасына қарсы тұратын шынайы ақпаратпен қамтамасыз етуде тиісті импульс береді" деді ол.

"Қазір ақпараттық кеңістікте тирандарға орын бермеу өте маңызды" деді Капус.

Ғаламдық медиа жөніндегі агенттік (USAGM) – АҚШ-тың шетелде хабар тарататын медиаұйымдарының жұмысын үйлестіретін мемлекеттік мекеме. Оның құрамына АЕ/АР, "Америка дауысы", Еркін Азия радиосы, Кубаға хабар тарату кеңсесі (Радио Марти), Таяу Шығыстағы ақпарат тарату желілері мен Ашық технологиялар қоры кіреді. USAGM-нің 2025 жылға арналған бюджеттік өтінімі – 950 миллион доллар. АЕ/АР-дың 2025 жылға сұраған қаржысы USAGM дерегінше, шамамен 153 млн доллар.

Азат Еуропа / Азаттық радиосы – әлемнің 23 еліндегі көрермен мен оқырман саны 50 милллионнан асатын тәуелсіз халықаралық медиакорпорация. Ол бұрынғы Совет одағының барлық дерлік еліне, сондай-ақ Иран, Ауғанстан, Пәкістанға және Шығыс Еуропа елдеріне хабар таратады.

Қаржы жағдайы нашарлағанына қарамастан Азаттық радиосы жұмысын тоқтатқан жоқ, дегенмен медиакорпорация ақша үнемдеп, қызметкерлерінің бір бөлігін аз ақша төленетін демалысқа жіберіп, штаттан тыс қызметкерлерімен келісімдерін тоқтатып, контент көлемін едәуір азайтуға мәжбүр болды.

АҚШ президенті Дональд Трамп The Wall Street Journal иесі News Corp пен оның негізін қалаушы медиамагнат Руперт Мердок пен WSJ-дың екі тілшісіне қарсы сотқа шағым түсірді. Ол 10 млрд доллар көлемінде өтемақы талап етіп отыр. Басылымда жарияланған мақалада 2003 жылы Трамп Джеффри Эпштейнге жалаңаштанған әйелдің суреті бар хат жіберіп, "ортақ құпиялары" барын меңзеп құттықтаған. Трамп хатты жазбағанын мәлімдеп, мақалада айтылған жайттарды жалған деп атап, беделі мен қаржылық мүддесіне орасан шығын келгенін айтты.

Шағым Флорида штатының оңтүстік аймақтық федералдық сотына түскен.

"Руперт Мердоктың сотта жауап берген сәтін күтіп отырмын...Қызық болады" деп жазды Трамп Truth Social желісінде.

News Corp-ге еншілес Dow Jones компаниясы ресми түсініктемесінде "журналистік жұмысымыздың қатаң [редакциялық стандарт] пен дәл жазылғанына сенімдіміз және кез келген шағымнан өзімізді батыл қорғаймыз" деп мәлімдеді.

Джеффри Эпштейн — кәмелетке толмаған қыздарды жыныстық қанауға тартатын желі құрғаны үшін сотталған қаржыгер. 2019 жылы түрмеде өзіне қол жұмсаған деп айтылады. Оның сыбайласы Гислейн Максвелл 2021 жылы 20 жылға бас бостандығынан айырылды.

Трамптың жақтастары билік Эпштейннің ықпалды тұлғалармен байланысын жасырады деп күдіктенеді. Қоғамның қысымынан кейін Трамп бас прокурор Пэм Бондиге Эпштейн мен Максвеллдің ісі бойынша хаттамаларды жариялауға күш салуды тапсырды. Әділет министрлігі құрбандардың жеке деректерін қорғау қажеттігін алға тартып, тиісті өтініш түсірді.

Wall Street Journal мақаласындағы мәліметке қарағанда, Трамптың хаты Эпштейннің туған күніне орай әзірленген сыйлық альбомына енген. Онда жалаңаштанған әйелдің суреті мен Дональд деген қолтаңба бар. Бұрын Эпштейнмен дос болған Трамп ол алғаш сотталғанға дейін онымен араласпай кеткенін жеткізген.

Сот хаттамалары жарияланса да, ішінара өңделіп, кейбір детальдары ашылмай қалады деген болжам бар. Мұндай материалдарда расталмаған деректер де болуы ықтимал.

Ұлттық банк теңгенің күрт әлсіреу себебін түсіндірді. Қазақстан қор биржасының (KASE) сайтында, бір күн бұрынғы сауда нәтижесіндегі доллар бағамы (533,61 теңге) көрсетілген. Доллар бір күнде 6 теңгеге қымбаттады.

Ұлттық банк төрағасының орынбасары Әлия Молдабекова теңгенің құлдырауын маусымдық факторлармен байланыстырды: импорттық операциялардың көбеюі, бюджет қаржысын белсене игеру, туристердің көбеюі, квазимемлекеттік сектор тарапынан ұсыныстың азаюы.

«Орташа есеппен, маусымнан бастап импорт көлемі жыл басынан бергі орташа айлық көрсеткіштен 25% көп. Осындай қарқын валюта биржасында да байқалады: орташа сауда көлемі 22%-ға көп» деді Әлия Молдабекова. Оның сөзін Tengrinews келтірді.

Дегенмен Ұлттық банк өкілі теңге бұл жолы «шамадан тыс» әлсіреп кеткенін айтып, оған алғышарт жоғын да атап өтті. Қажет болған жағдайда валюталық интервенция жасау ықтималдығын да жоққа шығармады.

Былтыр күзден бастап Қазақстанда инфляция өсіп, долларға шаққандағы теңге бағамы әлсіреп жатқаны байқалады. Теңге әлсіреп жатқан шақта Ұлттық банк валюта нарығында доллар сатып, интервенция жүргізген. Жақында Қазақстан Ұлттық банкі инфляция өсуіне және теңге әлсіреуіне байланысты базалық мөлшерлемені 16,5 пайыз шамасында сақтап қалды.

Өзбекстан соты Украинада "Вагнер" қатарында соғысқан азаматтың бостандығын 3,5 жылға шектеді.

Сот құжаттарына сүйенген UzNews сайтының жазуынша, 59 жастағы Қашқадария облысының Р.Д есімді тұрғыны 2020 жылы Мәскеуге нәпақа табуға кеткен. Біраз уақыттан кейін ол жатақханада «көршісін өлтірді» деген күдікпен ұсталған. 2021 жылы Ресей соты оны 9 жылға бас бостандығынан айырған.

Келесі жылы Өзбекстан азаматы «Вагнер» жеке компаниясына қосылған. Оған соғысқа барса 100 мың рубль (1300 АҚШ доллары) жалақы, Ресей азаматтығы мен рақымшылық уәде еткен. Алты айдан кейін ол «соғыс қимылдарына жақсы қатысқаны үшін» рақымшылыққа ілінген.

Ол осы жылдың наурызына дейін Мәскеуде жұмыс істеп, кейін Өзбекстанға оралады, ізінше ұлттық қауіпсіздік қызметінің облыстық департаментіне өзі барған. Оның үстінен "Әскерге жалдану" бабы бойынша қылмыстық іс қозғалды.

Сотта Р.Д., соғысқа қатысқанына өкініш білдіріп, алдағы уақытта мұндай әрекетке бармауға уәде берген. Сот оның айыпты мойындағанын ескерген.

Ашық дереккөздермен жұмыс істеген BBC-дің Орыс қызметі, "Медиазона" және еріктілердің жаңа есебіне сәйкес, соғыс басталғалы бері Ресей Украинадағы соғыста кемінде 118 139 сарбазынан айырылған. Арасында 28 елдің 523 азаматы бар. Келісім жасасқан кезде оларда Ресей азаматтығы болмаған.

Соғыста қаза болған шетел азаматтарының көбі Тәжікстан (72) мен Өзбекстан (66) азаматтары. Олардың жартысынан көбі майданға Ресей колониясынан ЧВК "Вагнермен" келісімшарт жасасып түскен.

2023 жылдан бастап Ресей қорғаныс министрлігі тұтқындарды соғысқа тарта бастады. Құқық қорғаушылардың айтуынша, майданға жіберілген мигранттарға көп жағдайда соғысқа барса, Ресей аумағына кіруге салынған тыйым немесе депортация жойылатыны немесе азаматтық уәде етіледі.

18 шілде күні қазақ ақыны, драматург және сазгер Исраил Сапарбай 84 жасында Алматы маңындағы Қаскелеңдегі үйінде өмірден өтті. Бұл туралы бүгін жергілікті ақпарат агенттіктері хабарлады.

Исарил Сапарбай 1941 жылғы 15 мамырда Өзбекстанның Самарқан облысындағы Кушрабад ауданында дүниеге келген. Шымкент педагогика институтының тіл-әдебиет факультетін бітірген соң көп жыл түрлі бұқаралық ақпарат құралдары мен баспаларда, "Қазақфильм" телестудиясында жұмыс істеді.

Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейін сыртқы істер министрлігінде, Қазақстанның Өзбекстандағы елшілігінде қызмет атқарған.

Ілияс Жансүгіров, Жамбыл Жамбаев атындағы сыйлықтардың, "Платиналы Тарлан" жүлдесінің лауреаты атанған.

Көптеген ән мен өлең жазған ақын, сазгердің "Аққу арман", "Жүрегіме ұя салған қарлығаш", "Қызыл жел" және тағы басқа жинақтары жарық көрген. Оның "Ауылдан келген ару", "Махаббат мейрамы", "Абай-Тоғжан", "Сыған серенадасы" сияқты драмалық шығармалары театр сахнасында қойылған.

Ұлыбритания жұма күні "Еуропаны тұрақсыздандыруға бағытталған кибершабуыл кампанияларын тұрақты ұйымдастырып жүрген" Ресей арнайы қызметінің өкілдері, хакерлер мен ұйымдарға санкция салды. Бұл жөнінде Reuters жазды.

Ұлыбритания сыртқы істер министрлігі мәлімдемесіне қарағанда, санкция ресейлік әскери барлау басқармасының (ГРУ) үш бөлімі мен оның 18 офицеріне салынған. Арасында Лондон Украинадағы соғыс барысында Мариупольға соққы жасады деп санайтын, сонымен бірге бұрынғы барлаушы Сергей Скрипаль мен оның қызы Юлия 2018 жылы "Новичокпен" уланбай тұрып, оларды аңдыды делінген офицерлер де бар.

"ГРУ Еуропаны тұрақсыздандыру, Украинаның егемендігіне нұқсан келтіру және британ азаматтарының қауіпсіздігіне қауіп төндіретін науқан жүргізіп жатыр" деді Ұлыбритания сыртқы істер министрі Дэвид Лэмми.

Британ билігінің мәліметінше, Ресей сонымен бірге ақпарат құралдары мен телекоммуникация компаниялары, саяси және демократиялық институттарға, энергетика инфрақұрылымына кибершабуылдар жасаған.

Санкциядан бөлек, британ СІМ "Африкалық бастама" жобасының үш басшысына шектеу қойды. Британ билігінің айтуынша, олар Батыс Африка елдерінде ақпараттық диверсияны жүзеге асыратын Ресейден қаржыландырылатын контенттер фабрикасын құрған.

Кейінгі айларда Ұлыбритания туындаған түрлі қауіп-қатер, соның ішінде Ресей мен ядролық және киберқауіпсіздікке қатысты қауіп-қатер де бар, қорғаныс мәселесін қайта қарап, әскери шығынды айтарлықтай арттырған.

Чехия президенті Петр Павел коммунистік идеяларды насихаттауға тыйым салатын заңға қол қойды. Енді мұндай идеологияны қолдағандар 5 жылға бас бостандығынан айырылуы мүмкін деп жазды Euractiv.

Жаңа норма адам құқығы мен бостандығын тұншықтыруға бағытталған қозғалысты құрушылар, қолдаушылар мен насихаттаушылар мен нәсілдік, тектік, діни, таптық алауыздық тудырушыларға қатысты. Коммунизм де осы тізімге енді. Чехияда мұндай тыйым бұған дейін нацизмді насихаттауға қатысты болған.

Заңнамаға өзгертулер енгізу туралы бастаманы чех ғалымдары көтерген, арасында тоталитарлық режимдерді зерттеу жөніндегі институт та бар. Олар Чехия тоталитарлық идеологияға қатысты құқықтық теңсіздікті жоюы керек деп санайды.

Еуропарламент депутаты Катержина Конечная жетекшілік ететін Чехия мен Моравияның коммунистік партиясы биліктің шешімін қатаң айыптады.

"Бұл оппозицияны қорқыту мен бізді заң шеңберінен шығарып тастауға бағытталған кезекті сәтсіз талпыныс" деді партия өкілдері.

Чехия мен Моравияның коммунистік партиясы чех парламентінде жоқ, бірақ "Жетті!" (Stačilo!) альянсына кіреді. Сауалнамаға сәйкес, аталған альянс қазандағы сайлауда 5 пайыздық межені еңсеруі мүмкін.

Жаңа заң компартияның жұмысына қалай әсер етеді – ол жағы әзірге, белгісіз.

Астана соты "әйелін қинап азаптады" деп айыпталған бұрынғы дипломат Сәкен Мамашты 6 жыл түрмеге кесті. Сот оны "Қинау" бабы (Қылмыстың кодекстің 110-шы бап, 2-бөлігі 1- тармағы) бойынша кінәлі деп таныды. Ол жазасын қауіпсіздігі орташа мекемеде өтейді.

Сот жәбірленуші тараптың өтінішімен жабық өтті. Сот кезінде экс-дипломат өзіне бұлтартпас жазасын өзгертіп, босатуды сұраған. Бірақ сот оны қамаудан босатпады.

Былтыр мамыр айында Карина Ғұсман әлеуметтік желіде он жыл бойы күйеуінен қорлық пен зорлық көріп келгенін мәлімдеген.

"Менің күйеуім – Қазақстан Республикасының БАӘ-дегі елшісінің кеңесшісі – кеше мені және маған қонаққа келген туған әпкемді ұрып соқты. Мемлекетімізден көмек талап етемін", – деді ол әлеуметтік желіде жариялаған видеода.

Осы мәлімдемеден соң Қазақстанның сыртқы істер министрлігі Сәкен Мамашты БАӘ-ден елге шақыртып алды.

Биыл сәуір айында Сәкен Мамаш әйеліне жүйелі түрде қол жұмсаған деген айыппен қамауға алынғаны белгілі болды. Маусымда сот басталған.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев жаңа салық кодексіне қол қойды. 2026 жылы 1 қаңтардан бастап күшіне енетін заң бойынша қосымша құн салығы 12%-дан 16% артады. ҚҚС бойынша міндетті есепке қою үшін айналымның төменгі шегі 10 мың айлық есептік көрсеткішке (40 миллион теңге) дейін төмендетіледі. Дәрі-дәрмек пен медициналық қызметке төмендетілген қосымша құн салығы енгізіледі: 2026 жылдан – 5 пайыз, 2027 жылдан – 10 пайыз.

Бұған қоса, Ақорданың хабарлауынша, "салық есептілігінің көлемі 30 пайызға қысқарады, салықтардың саны 20 пайызға азаяды, жеңілдіктер мен алымдар оңтайландырылады". Корпоративтік табыс салығы (КТС) 20 пайыз деңгейінде сақталады, бірақ сараланған салықтық мөлшерлеме енгізіледі.

"Атап айтқанда, банктер (бизнес субъектілерін кредиттеуді қоспағанда) мен ойын бизнесі үшін – 25 пайыз. Әлеуметтік сала ұйымдары үшін 2026 жылы 5 пайыз мөлшерінде белгіленіп, 2027 жылы 10 пайызға дейін ұлғаяды. Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге 3 пайыз жеңілдетілген мөлшерлеме қалады" деп жазылған Ақорда хабарламасында.

Ресми ақпарат бойынша, жаңа кодекспен жеке табыс салығының (ЖТС) прогрессивті мөлшерлемесі енгізіледі. Жылдық жалпы табысы 8500 айлық есептік көрсеткіштен асатын азаматтарға 15 пайыз салық мөлшерлемесі қолданылады. Сол сияқты дивиденттері мен табыс көлемі жылына 230 мың АЕК-тен асатын кәсіпкерлер осындай мөлшерде салық төлейді. Ал фермерлердің осы межеден асатын табысына бұрыннан сақталған 70 пайыз жеңілдікті есепке ала отырып, 4,5 пайыз салық салынады.

Ақорда хабарламасында байлыққа салынатын салық көлемі де айтылған.

"Жеке тұлғалар үшін қымбат өнімдерге, атап айтқанда құны 75 миллион теңгеден асатын автокөліктерге, құны 100 миллион теңгеден асатын кемелерге, әр литрінің құны 500 мың теңгеден асатын алкогольге, әр данасының құны 10 мың теңгеден асатын темекі өнімдеріне 10 пайыз акциз түрінде салық салынады. Сонымен қатар жалпы құны 450 миллион теңгеден асатын жылжымайтын мүлік нысандарына мүлік салығы жоғарылайды" деп жазылған Ақорда хабарламасында.

Қазіргі қолданыстағы заң бойынша, жылдық тауар айналымы 73 млн 840 мың теңгеден асатын кәсіпкерлер ғана қосымша құн салығын төлеуге міндетті. Бұған дейін үкімет салықтың бұл түрін жылдық тауар айналымы 15 млн теңгеден басталатын кәсіпкерлерге енгізуді ұсынған. Бұл ұсыныс қоғамда қызу талқыланған. Одан кейін оның межесі 40 млн теңге болып белгіленді.

Қосымша құн салығы – Қазақстанда сатылатын тауарлар (отандық және шетелден әкелінген) мен көрсетілетін қызмет бағасына қосылған жанама салық түрі, мемлекеттік бюджет кірісінің маңызды көздерінің бірі.

Еуроодақ Ресейдің Украинаға ашқан соғысына байланысты Мәскеуге қарсы 18-санкциялар пакетін мақұлдады. Жаңа пакет бірінші кезекте, Ресейдің мұнай және энергетика саласына қосымша соққы жасауға бағытталған.

ЕО дипломаттарына сүйенген Reuters-дің жазуынша, санкция Ресей мұнайына баға шегін барреліне 47,6 доллар етіп белгілеуді қарастырады.

Еуропа дипломатиясының жетекшісі Кая Калластың айтуынша, бұл пакет Украинада соғыс басталғалы бергі салынған ең қатаң санкциялардың бірі.

"ЕО қазір ғана Ресейге қарсы ең мықты санкция пакеттерінің бірін мақұлдады. Мәскеу үшін соғысты тоқтату жалғыз амал болатындай басқыншылықтың құнын арттыра береміз" деп жазды Каллас X желісінде.

Еуроодақ бұған дейін де Ресей экономикасының маңызды секторларына (банк секторы, сауда, технология, энергетика) шектеу шараларын енгізген. Жаңа санкция толқыны Кремльдің негізгі кірістерінің бірі - мұнай экспортына қысымды үдетеді.

Баға шегін төмендету туралы шешімге ЕО елдері ұзақ талқылаулардан кейін келген. Сарапшылардың пікірінше, бұл Ресейдің шикізат экспортынан түсетін кірісіне айтарлықтай әсер етуі мүмкін.

Осыған дейін Братислава Брюссельден Ресей газын Еуроодақ елдеріне жеткізуге толық тыйым салудан болуы ықтимал залалды өтеуге кепілдік беруін талап етіп, санкцияны қуаттамаған. Билік елде отын тапшылығы туындап, қымбатшылық өрістеуі мүмкін және "Газпром" шағым түсіруі ықтимал деп қауіптенген. Ақпаратқа қарағанда, Словакия премьер-министрі Роберт Фицо Еурокомиссия жетекшісі Урсула фон дер Ляйенмен газ бағасына қатысты келісімге қол жеткізген.

Словакиядан бөлек, жаңа санкциялар пакетіне Мальта, Грекия мен Кипр қарсы шыққан. Олар Ресей мұнайына баға шегін белгілеуге қарсы болған.

Қазақстанда дәрігерлерге шабуыл жиілегеннен кейін ауруханаларда күзет күшейтілетіні хабарланды.

Бір күн бұрын Қостанайда ауруханаға барған науқастардың бірі хирургты ұрып-соққан. Аурухана өкілдерінің айтуынша, облыс тұрғыны ота жасап жатқан хирургты күткен. Дәрігер келген кезде ер адам кезегін күтуден бас тартып, хирургқа жұдырық жұмсаған. Хирург есінен танып қалған. Ол реанимацияға ауыр жағдайда жеткізілген. Ізінше хирург медавиация ұшағымен Астанадағы медицина орталығына емдеуге ауыстырылатыны белгілі болды. Полиция "Қасақана денсаулыққа ауыр зиян келтіру" бабы бойынша қылмыстық іс қозғаған.

Оның алдында 16 шілдеде Қарағандыда жеке медициналық орталықтардың бірінде ашулы ер адам медбикеге тап берген. Медбике жарақаттанған. Жергілікті БАҚ-тың жазуынша, медициналық орталыққа әйелі мен балаларымен келген ер адам кабинетке кірмекші болған кезде "қызметтік мекеме" деп оны ол жаққа кіргізбей қойған. Видеода оның есікті күштеп ашып кіруге ұмтылғаны байқалады. Ал медбикелер оған кіруге бөгет жасайды. Ақыры ер адам есікті жұлқып ашқаннан кейін медикелердің біріне тап берген. Медбикенің анасы журналистерге ер адам қызын 20 минуттай ұрғанын, екі саусағын сындырғанын айтқан. Медбикенің миы шайқалған, шаштары жұлынған. Қазір оның ауруханада екені хабарланды. Полиция оқиғаға қатысты қылмыстық іс қозғаған.

18 шілдеде денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова оқиғаларға реакция білдіріп, азаматтарды дәрігерлерге агрессия көрсетуді тоқтатуға шақырды.

"Адам өмірін арашалап жүрген жанға қол көтеру үшін адам қаншалықты деңгейде қатігез және мейірімсіз болуы керек? Бейбіт уақытта дәрігерлердің өз жұмыс орнында өміріне қауіп төніп отыруы – ақылға қонбайтын, мүлде жол беруге болмайтын жағдай. Бұл – тек бір дәрігерге жасалған шабуыл емес. Бұл – ондаған пациенттің қараусыз қалуы, ондаған операцияның кейінге шегерілуі. Бұл – бүкіл денсаулық сақтау жүйесіне төнген тікелей соққы" деп жазды министр.

Оның сөзінше, медицина қызметкерлеріне жасалған шабуыл үшін жауапкершілікті күшейтуді қарастыратын заңнамалық түзетулер биыл қыркүйекте парламентке енгізілмек.

"Медицина қызметкерлеріне қарсы зорлық-зомбылықтың жиілеп кетуіне байланысты ішкі істер министрімен бірлесіп, шұғыл түрде ургенттік стационарлардың, балалар және перинаталдық орталықтардың қабылдау бөлімдерінде тәулік бойы күзет посттарын күшейту туралы шешім қабылданды. Барлық медициналық ұйымдар бейнебақылау жүйесімен, күзетпен және дабыл батырмаларымен қамтамасыз етілуі тиіс" деп жазды ол.

Қазақстанда кейінгі кезде дәрігерлерге шабуыл жиілеген. Маусымда Қарағандыда 38 жастағы тұрғын медицина қызметкерімен дауласып, екі дәрігерді ұрған. Күдікті ұсталып, қамалған. Наурызда Ақмола облысында жедел жәрдем фельдшеріне тап берген әйел сотталған. Сот әйелді 400 сағат қоғамдық жұмысқа міндеттеген.

«Просто журналистика» арнасы Youtube-тан өшірілді деп хабарлады журналист Лұқпан Ахмедияров 18 шілде күні таңертең Facebook-та.

Оның сөзінше, бұған дейін де арнаға қарсы бағытталған кибершабуылдар болған. Осы жолы "қастық ойлағандар" арна қолданған Youtube-тің тегін музыкаларына авторлық құқықты өздеріне рәсімдеп, арнаға қарсы шағым жазған. Осылайша Youtube әкімшілігі арнаны өшірген.

«Бір қызығы «музыканың авторымыз-мыс» дегендер осыдан кейін Youtube-тан кеткен» деді журналист.

Журналист әзірге енді қандай қадам жасайтынын айтқан жоқ.

«Просто журналистика» – журналистер Лұқпан Ахмедияров пен Рауль Упоровтың коммерциялық емес жобасы. Ол өзекті қоғамдық-саяси мәселелерді қозғайды. Бұған дейін арна Қанды Қаңтар, жемқорлық, Украина, белсенділердің қудалануы және өзге де маңызды тақырыптарды қозғаған.

Қоғамдағы өзекті мәселелерді айтып жүрген журналист Лұқпан Ахмедияровтың өзі де бұған дейін талай рет әкімшілік-қылмыстық қудалауға ұшыраған. Биыл көктемде Ресейге жұмысқа кеткен бір топ қазақстандықты Украинадағы соғысқа мәжбүрлеп жіберуі мүмкін екені жөнінде ақпарат таратқан журналистке қарсы "Көрінеу жалған ақпарат тарату" бабы бойынша іс қозғалып, журналист қорғануға құқығы бар куәгер атанған.

Ахмедияровты биліктің кемшіліктер мен олқылықтарын сынап, жемқорлық пен жең ұшынан жалғасуды әшкерелейтін материалдары үшін бірнеше рет шенеуніктер сотқа да берген, сондай-ақ билік оны қоғамдық-саяси белсенділігі үшін де бірнеше рет жауапқа тартқан.

Ресей Украинаға қарсы басқыншылық соғыс ашқаннан кейін Лұқпан Ахмедияров пен Рауль Упоров Украинаға барып, соғыс қасіретін тартып жатқан халықтың азаттық пен тәуелсіздік жолындағы күресін, бір сәтте бейбіт өмірі тас-талқан болған қарапайым адамдардың өмір тынысы жайлы тізбекті хабарлар дайындап, қазақстандық көрерменге жеткізген.

Олар бірігіп Қанды Қаңтар туралы екі бөлімнен тұратын деректі фильм шығарған. Ахмедияровтың айтуынша, фильм жеке адамдардың қаржысына екі жыл бойы Қазақстанның 12 қаласында түсірілген.

2012 жылы Лұқпан Ахмедияровқа қастандық жасалды. Қылмыскерлер оны травматикалық қарудан екі рет атып, кеуде тұсынан 8 рет пышақ салған. Подъезге жасырынып үлгерген журналист жылдам көмекке келген адамдардың арқасында аман қалған.

Ахмедияров кәсіби қызметі үшін бірнеше сыйлықтың, соның ішінде халықаралық жүлденің иегері атанған.

Жетісу облысы Ақсу ауданы Баласаз ауылында әйелін өлтірді деген күдікпен ер адам ұсталды. Журналист Сандуғаш Дүйсенованың айтуынша, қайғылы оқиға екі жасар қызының көзінше болған. 32 жастағы әйелдің өліміне қатысты күйеуі күдікке ілінген. Ол бұрын Қапал ауылының әкімі қызметінен үміткер атанған.

Қаза болған әйелдің туыстарымен сөйлескен журналист Сандуғаш Дүйсенованың жазуынша, Айзат Жұманованың денесінен көптеген жарақат табылған, бас сүйегі зақымданған, денесінде сүйреген сияқты іздер қалған, шынтағының терісі сыпырылған. Туыстары оны атпен сүйреген деп болжайды. Күйеуі мал шаруашылығымен айналысады. Журналист парақшасында сурет те жариялады.

Полиция "Абайсызда адам өліміне әкеп соқтырған денсаулыққа ауыр зиян келтіру" бабы бойынша қылмыстық іс қозғады. Бірақ туыстары істі "Аса қатігездікпен адам өлтіру" бабына ауыстыруды талап етіп отыр.

"Күдікті ұсталып, уақытша қамау изоляторына қамалды. Тергеу полиция департаменті басшысының ерекше бақылауында" деп хабарлады жергілікті полицияның баспасөз қызметі.

Іс бойынша сот сараптамасы тағайындалған, барлық нұсқа және дәлелдер тексеріліп жатқаны хабарланды.

Осы жағдай туралы жазған журналист Сандуғаш Дүйсенова 17 шілдеде өзін полицияға шақырғанын хабарлады. "Мұны қалай түсінуге болады? Журналистердің аузын жапқысы келе ме?" деп жазды журналист Instagram желісінде.

Telegram-ның негізін қалаушы Павел Дуров Ресейде шетел компанияларын өкілдік ашуға міндеттейтін заң талаптарын орындап, компанияның кеңсесін ашқанын жоққа шығарды. Бұған дейін Ресей ақпарат құралдары Дуровтың компаниясы Ресейде өкілдік ашу процесін бастады деп хабарлаған.

Дуров телеграм-парақшасында шағын жазба жариялады. Ол 17 шілдеде өзінің алдыңғы жазбасына жауап ретінде "100%" деп жазып қойған. Алдыңғы жазбасында Telergam-ның Ресейден кеткені жөнінде фейк туралы айтылған. "Бәлкім, мәселе журналистердің кездейсоқ жасаған қатесі емес, Telegram-ның беделін түсіруге бағытталған мақсатты науқан жөнінде болып отырған шығар" деп жазған ол жазбасында Дуров.

Осы аптада бірқатар ресейлік БАҚ Telegram жеке кабинетін тіркеп, Роскомнадзор сайтында қайта байланыс нөмірлері жазылған электронды формасын орналастырғанын жазған.

Күндік аудиториясы 500 мыңнан асатын IT-компанияларын Ресейден өкілдік ашуға міндеттейтін заң 2022 жылы күшіне енген. Мұндай компаниялар Роскомнадзор порталында тіркеліп, ведомствоның сауалдарына жауап беріп отыруы керек, қолданушылармен де кері байланыс орнатуға тиіс.

Бастапқыда аталған заңның талаптары 13 компанияға қатысы болғаны хабарланған, арасында Apple, Google, TikTok, Zoom бар. Кейбірі мысалы, Apple мен AliExpress талаптарды орындаған. Google, TikTok және Zoom жартылай орындаған.

Telegram-ға Ресей заңының талаптарын орындамағаны үшін бірнеше рет айыппұл салынған. Шілдеде Мәскеудің Таган соты компанияға "тыйым салынған ақпаратты бұғаттамады", "бақылау бойынша талаптарды орындамағаны" үшін 7 млн рубль айыппұл салған.