Алматы қаласы әлемдегі ең лас қалалардың қатарынан табылып жатқан шақта қала билігі отшашуға (фейерверк) тыйым салу мәселесін қарастырып жатқанын хабарлады. Бұл жөнінде әкімдіктің ресми жауабына сүйенген “Тамшы” жобасы жазды.
Әкімдіктің хабарлауынша, Алматы қаласының ауа ластану деңгейін төмендетуге мүмкіндік беретін жүйені қалыптастыру үшін “Арнайы экологиялық талаптарды енгізу туралы” мәслихат шешімінің жобасы әзірленген. Осы жоба аясында Алматы қаласының аумағында фейерверктерді пайдалануға тыйым салу мәселесі қарастырылып отыр.
«Сонымен бірге Алматы қаласының атмосфералық ауасын қорғау қағидаларының жобасы ведомствоаралық келісудің негізгі кезеңдерінен өтті. Жоба бойынша қоғамдық кеңестің, сараптамалық кеңестің қорытындылары, реттеушілік әсерді талдау, сондай-ақ бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің қорытындысы алынды. Қазіргі уақытта жоба әділет министрлігінде келісу сатысында тұр. Одан кейін Алматы қаласының мәслихатына бекітуге енгізілетін болады» деп жазылған әкімдіктің хабарламасында.
Әзірге түпкілікті шешім қабылданбаған.
Жергілікті билік Алматы қаласы әлемдегі ең лас қалалар рейтингісінің бас жағында тұрған шақта осындай мәселені қарастырып жатыр. Әлеуметтік желіде жаңа жылдық отшашу мен пиротехникалардан бас тарту туралы үндеулер де шығып жатыр.
Threads желісінен алынған скриншот.
Алматы қаласы ауасының нашарлығына бірінші кезекте көлік түтіні және жылу электр орталықтары, өнеркәсіп пен жеке секторлардан шығатын көмір түтіні және өзге де факторлар әсер етіп жатқаны белгілі. Дегенмен мамандар отшашу мен пиротехниканың онсыз да түтінге бөгілген қаланың атмосферасын онан сайын нашарлатып, жағдайды күрделендіріп жіберетінін айтып отыр.
Ғылыми дерек бойынша, пиротехника қолданылған кезде PM2.5 деңгейі қысқа уақытта әдеттегі дәрежеден 6-20 есе жоғарылауы мүмкін.
Almaty Air Initiative қоры өкілдерінің сөзінше, отшашу кезінде атмосфераға мынадай ластайтын заттар бөлінеді:
- PM2.5 және PM10 ұсақ бөлшектері – тыныс алу жүйесіне еніп, жүрек-қантамыр ауруларының қаупін арттырады;
- ауыр металдар (барий, мыс, қорғасын, хром, стронций, алюминий, марганец) – тіпті аз мөлшерде улы және қоршаған ортада жиналады;
- күкірт және азот қосылыстары (SO₂, NO₂) – тыныс жолдарын тітіркендіріп, екінші реттік ластағыштардың түзілуіне ықпал етеді;
- перхлораттар – топырақ пен суды ластап, эндокриндік жүйеге кері әсер етуі мүмкін;
- көміртегі оксиді (CO) және көмірқышқыл газы (CO₂).
Дегенмен Алматы қаласында жүргізілген кей сауалнамаға қарағанда, қала тұрғындарының айтарлықтай бөлігі отшашуды қолдайды.
Мәселе экология ғана емес, қауіпсіздік жөнінде де болып отыр дейді кейбір экобелсенділер. Қатты дыбыс жүрек-қантамыр ауруы бар адамдарға, қарттар мен балаларға кері әсер етуі мүмкін. Бұған қоса, ит-мысық, өзге де жануарларға, құстарға теріс әсері бар.
Ресми мәлімет бойынша, кейінгі бес жылда Алматыда пиротехникамен байланысты оннан астам өрт болған. Қазақстан бойынша былтыр Жаңа жыл кезінде пиротехниканың салдарынан 63 адам жарақаттанған, оның 22-сі – бала. Ең көп оқыс оқиға Алматыда тіркелген.
Ашық дереккөздерде Алматы әкімдігінің жаңа жылдық отшашуларға қанша ақша жұмсағаны айтылмайды. Былтыр Алматы әкімдігі жаңа жылдық безендірулерге шамамен 800 млн теңге жұмсаған.