ДИЛИ: Бүгін Шығыс Тиморда президент сайлауы өтеді. Бұл елде 500 мыңға жық халықтың дауыс беруге құқы бар. Сайлауда бейбітшілік бойынша Нобель сыйлығының лауреаты Хосе Рамос-Хорта мен Индонезияның үстемдігіне қарсы ұзақ жылдар бойы джунглиде партизандық күрес жүргізген Франциско “Лю-Оло” Гутеррес дауысқа түсіп жатыр. Ширек ғасырдай Индонезияның аяусыз езгісінде болған Шығыс Тимор – 1999-ыншы жылы тәуелсіздігін алды.

Украина президенті Владимир Зеленский дүйсенбі, 14 шілде күні АҚШ президентінің арнайы өкілі Кит Келлогпен кездесті. Келлог сол күні таңертең пойызбен Киевке барған. Зеленский онымен кездесуді "өнімді болды" деп сипаттады.

"Біз бейбітшілікке жету жолын және оған бірге жақындау үшін нақты не істей алатынымызды талқыладық. Бұл – Украина үшін әуе шабуылына қарсы қорғанысты күшейту, Еуропамен бірлесіп қорғаныс қаруын өндіру және сатып алу. Сосын, әрине, бұл – Ресейге және оған көмектесіп отырғандарға қарсы санкциялар. Біз АҚШ-тың көшбасшылығына үміт артамыз, себебі Мәскеудің орынсыз амбицияларын күшпен тоқтатпасақ, ол өз бетімен тоқтамайтыны анық", – деп жазды Украина президенті әлеуметтік желіде.

Кит Келлог Киевте аптаның аяғына дейін болмақ.

Reuters агенттігінің жазуынша, Зеленский мен Келлогтың кездесуі аяқталғаннан кейін көп ұзамай Украина астанасында әуе дабылы жарияланған.

Кит Келлог өткен аптада Римде Украинаны қалпына келтіру жөніндегі конференцияға барған кезде Киевке ұзақ мерзімді сапар шегуді жоспарлап отырғанын жариялаған. Келлог Киевке Батыс басылымдары АҚШ президенті Дональд Трамп Ақ үйде билікке екінші рет келгелі бері алғаш рет Украинаға әскери көмек пакетін мақұлдамақшы деп хабарлап жатқан шақта барып отыр.

"Президенттік шұғыл көмек бастамасы" (Presidential Drawdown Authority) бағдарламасы аясында көрсетілетін бұл көмекті АҚШ президенті Конгрестің мақұлдауын күтпей-ақ, өзі шешім қабылдап, бере алады.

Осы кезге дейін Украина АҚШ-тан бұрынғы президент Джо Байденнің тұсында мақұлданған бағдарламалар бойынша бөлінген әскери көмекті алып келген болатын.

Бұрын Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі тергеу департаменті басшысының орынбасары, Бас прокуратураның арнайы прокурорлар қызметінің жетекшісі сияқты жоғары лауазымдар атқарған Олеся Кексель азаптау дерегі бойынша қозғалған қылмыстық іс аясында күдікті деп танылды. Мұндай ақпаратты Бас прокуратураның хабарына сүйеніп, Tengrinews.kz сайты хабарлады.

"2025 жылғы 4 шілдеде Бас прокуратура Қылмыстық кодекстің 146-бабының 2-бөлігінің 1-ші және 2-тармақтарына сәйкес ("Азаптау") көзделген қылмысты жасады деген күдікпен Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ұлттық бюросының Тергеу департаменті басшысының бұрынғы орынбасары Кексель О.И.-ні күдікті деп таныды", – деген Бас прокуратураның жазғанын келтірген басылым.

Прокуратура қазір сотқа дейінгі тергеу жалғасып, қосымша дәлелдер жинақталып жатқанын, тергеу мүддесіне байланысты өзге мәліметтер жария етілмейтінін жазған. Кексельден бөлек бұл істе тағы кімдер күдікті ретінде тартылғаны, кім жәбірленуші деп танылғаны және басқа да жайттар әзірге белгісіз, ресми органдар оның егжей-тегжейін айтқан жоқ.

Олеся Кексель биыл 3 шілде күні ұсталған Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ұлттық бюросының бұрынғы басшысы Талғат Татубаев тәрізді азаптау бабы бойынша қозғалған істе күдікті деп танылыпты-мыс деген хабар өткен аптада әлеуметтік желіде тараған. Алайда ол кезде ресми орындардан мұны растайтын ақпарат болған жоқ.

14 шілде күні ҚазТАГ ақпарат агенттігі өз дереккөздеріне сүйеніп, Талғат Татубаев азаптау фактісі бойынша қозғалған қылмыстық іс аясында екі айға қамауға алынды, деп хабарлады.

Талғат Татубаев пен Олеся Кексель бір іске қатысты күдікті санала ма, жоқ па – әзірге белгісіз. Бірақ бұл екеуі бұрын Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұлттық бюрода бірге лауазымды қызмет істеген. Кексельдің өзі я заңды өкілдері бұл жайтқа қатысты әзірге ешқандай пікір білдірген жоқ.

Олеся Кексельдің есімі бұған дейін де, 2019 жылы бір шулы істе аталған. Кексель мен Бас прокуратураның тергеу тобының мүшесі Бауыржан Ғаббасовқа қатысты сотқа дейінгі тергеу ісінің қозғалуына бір кәсіпкердің арызы түрткі болған. Шағым иесі осы азаматтар тергеу кезінде заңға қайшы әдістерді қолданғанын айтқан. Бірақ әуелі Бас прокуратура, кейін сол кездегі ішкі істер министрі Ерлан Тұрғымбаев та Кексельге байланысты іс "қылмыс құрамы жоқ болғандықтан тоқтады" деп хабарлаған.

Олеся Кексель 2018-2019 жылдары Сыбайлас жемқорлыққа қарсы Ұлттық бюроның тергеу департаменті басшысының орынбасары болып қызмет атқарған. Кейін Бас прокуратураның арнайы прокурорлар қызметін басқарған.

Кексель Қазақстанның бұрынғы премьер-министрі Серік Ахметов, бұрынғы ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаев, бұрынғы денсаулық сақтау министрі Жақсылық Досқалиевтің ісі сияқты Қазақстандағы ірі даулы істер бойынша тергеу тобына жетекшілік еткен.

14 шілде күні таңертең АҚШ президентінің арнайы өкілі Кит Келлог Украинаға барды. Бұл туралы Украина президенті кеңсесінің басшысы Андрей Ермак хабарлады. Ол Келлогты Киевтің орталық теміржол вокзалында өзі қарсы алған.

"Қорғаныс, қауіпсіздікті нығайту, қару-жарақпен қамту, санкциялар, халқымызды қорғау, Украина мен АҚШ арасындағы ынтымақтастықты арттыру – біз талқылайтын тақырып өте көп", – деп жазды Ермак Келлогпен кездесуінің видеосымен қоса жариялаған хабарламасында.

Бұған қоса Ермак "Ресей атысты тоқтатуға ниетті емес" екенін тағы да қайталап айтып, "бейбітшілікке күштеп көндіру – АҚШ президенті Дональд Трамптың ұстанымы, біз бұл тәсілді қолдаймыз" деген.

Кит Келлог өткен аптада Римде Украинаны қалпына келтіру жөніндегі конференцияға барған кезде Киевке ұзақ мерзімді сапар шегуді жоспарлап отырғанын жариялаған.

"Біз дүйсенбі күні Киевке барамыз. Апта бойы сонда боламыз", – деген еді сол жолы Келлог.

9 шілде күні Украина президенті Владимир Зеленский Римде Кит Келлогпен кездескен. Зеленскийдің айтуынша, кездесуде Украинаға АҚШ қаруын жеткізу және Ресейге қарсы санкциялар мәселесі талқыланған.

Батыс басылымдары АҚШ президенті Дональд Трамп Ақ үйде билікке екінші рет келгелі бері алғаш рет Украинаға әскери көмек пакетін мақұлдамақшы деп хабарлап жатқан шақта Келлог Киевке сапармен барып отыр. "Президенттік шұғыл көмек бастамасы" (Presidential Drawdown Authority) бағдарламасы аясында көрсетілетін бұл көмекті АҚШ президенті Конгрестің мақұлдауын күтпей-ақ, өзі шешім қабылдап, бере алады.

Осы кезге дейін Украина АҚШ-тан бұрынғы президент Джо Байден әкімшілігі кезінде мақұлданған бағдарламалар бойынша бөлінген әскери көмекті алып келген болатын.

АҚШ президенті Дональд Трамп Украинаға Patriot әуе шабуылынан қорғаныс кешендері жеткізілетінін жариялады. Оның сөзінше, бұл кешендерге Еуропа одағы ақша төлемек. Мұндай ақпаратты Reuters агенттігі таратты.

Трамп Patriot зенит-зымыран кешендері Украинаға өзін-өзі қорғауға қажет деп мәлімдеген.

"Путиннің сөзі жақсы, бірақ сосын кешке бәрін бомбылайды", – деген ол Вашингтон маңындағы әскери базаға барған кезде журналистер алдында сөйлеген сөзінде. Алайда, ол Украинаға нақты неше кешен жіберілетінін айтпады.

Өткен аптада Трамп дүйсенбіде, яғни бүгін Украинадағы соғысқа байланысты "маңызды мәлімдеме" жасайтынын айтқан еді. Axios агенттігінің хабарлауынша, АҚШ президенті Киевке жаңа, ауқымды қару-жарақ жеткізуді жарияламақ. Оның ішінде алыс қашықтағы нысаналарды атуға арналған зымырандар да бар.

Басылым дереккөздерінің мәліметінше, жаңа әскери көмек пакеті аясында Киевке Ресейдің ішкі өңірлеріне, соның ішінде Мәскеуге дейін жете алатын зымырандар да беріліп қалуы мүмкін. Алайда бұл ақпаратты әзірге ешкім ресми түрде растаған жоқ.

• 14 шілдеге қараған түні Ресей Украинаға 136 дронмен шабуыл жасады деп хабарлады Украина армиясы, олардың 28-і көздеген нысанаға жеткен. Дрондарға қоса, Ресей күштері бұл шабуылда бірнеше зымыран қолданған.

Франция президенті Эммануэль Макрон Бастилияны алу күні қарсаңында француз әскери қызметкерлері алдында сөйлеген сөзінде елдің қорғаныс бюджеті айтарлықтай ұлғаятынын мәлімдеді.

Оның сөзінше, Еуропа Екінші дүниежүзілік соғыстан бергі уақыттағы ең ауыр қауіппен бетпе-бет келіп отыр, ал құрлықтағы бостандық "қазіргі қабылданып жатқан шешімдерге бұрын-соңды болмаған дәрежеде тәуелді" жағдайда.

"Біз тарихи бетбұрыс кезеңінде өмір сүріп жатырмыз. Империалистік саясат, аумақтарды аннексиялау, "күш кімде болса – соныкі заң" деген ұстаным – осының бәрі күн тәртібіне қайта оралды", – деді Макрон жексенбі, 13 шілде күні сөйлеген сөзінде Ресейдің әрекеттерін меңзеп.

Ол Франция "еркін әрі өз тағдырының иесі болып қалуы тиіс" екенін атап айтты.

Президенттің жоспарына сәйкес, 2026 жылы қорғаныс бюджеті 3,5 миллиард еуроға, ал 2027 жылы тағы 3 миллиард еуроға ұлғаймақ. 2030 жылға қарай бұл саладағы жылдық шығындар 67 миллиард еуроға жетпек – бұл 2017 жылғымен салыстырғанда екі есе көп.

Макрон билікке келген сәттен бастап Францияның қорғаныс бюджеті айтарлықтай өсті – 2017 жылы 32,2 миллиард еуро болса, қазір 50,5 миллиард еуроға жеткен.

Франция қорғаныс штабының басшысы генерал Тьерри Бюркар Ресейді "Еуропаға төнген ұзақмерзімді қауіп" деп атап, қазіргі кезде Франция Мәскеу үшін "Еуропа құрлығындағы басты қарсылас" саналады деп мәлімдеді. Бұған қоса ол киберқатерлер, жалған ақпарат тарату және террористік шабуыл болу ықтималдығы арта түскенін айтты.

Қорғаныс шығындарының айтарлықтай ұлғаюы Францияның бюджет тапшылығын қысқартуға бағытталған күш-жігеріне кедергі болуы мүмкін. Қазірдің өзінде мемлекеттік қарызды өтеуге жыл сайын 62 миллиард еуро жұмсалады. Соған қарамастан, премьер-министр Франсуа Байру қорғаныс бюджетін "қасиетті бап" деп атап, оны қысқартуға болмайды деп мәлімдеді.

Макрон қосымша қаржыландыру мемлекеттік қарызды көбейту есебінен жүргізілмейтінін айтты. Оның орнына үкімет бюджет ішіндегі ресурстарды қайта бөлуді көздеп отыр. Қорғаныс министрі Себастьян Лекорню Франция жасанды жады, кванттық зерттеулер, радиоэлектрондық күрес құралдары сынды "серпінді технологиялар" саласында өзге елдерден қалып қоймауы керек екенін атап өтті. Ал негізгі басымдықтар қатарында әуе шабуылына қарсы қорғаныс жүйелері, оқ-дәрі өндіру және ғарыштық әлеуетті дамыту бар.

Геосаяси тұрақсыздық барған сайын ұлғайып бара жатқан жағдайда Елисей сарайы жастарды "азаматтық жұмылдыру" бағдарламасын іске қосу мүмкіндігін де қарастырып жатыр. Яғни жастарға ерікті негізде жұмылып, "ұлт игілігіне қызмет ету" ұсынылады.

Қаржы жымқыру және алаяқтық баптары бойынша айып тағылған Biz Birgemiz Qazaqstan қорының бұрынғы басшысы Перизат Қайрат пен оның анасы Ғайни Алашбаеваның ісі бойынша сот процесі кезінде айыпталушыларды, олардың адвокатын фото-видеоға түсіруге, сот залынан тікелей трансляция жүргізуге тыйым салынады. Дүйсенбі, 14 шілде күні осы істі қарайтын Астананың қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық арнаулы сотының судьясы Сабыржан Кәрімов осылай деп ұйғарды.

Судья Кәрімов айыпталушылардың сот тергеуі барысында олардың берген жауабын, түсіндірмелерін тыңдағанда, оған қоса айғақ-дәлелдерді зерттеу кезінде БАҚ-ты қатыстырмауды сұрап берген арызын қанағаттандырғанын хабарлады. Өйткені жеке басқа қатысты мәліметтер қаралған кезде құпиялығын сақтауды заң талап етеді деп түсіндірді судья өз шешімін.

Сондықтан БАҚ өкілдері – журналистер мен операторлар процесс барысын сот ғимаратындағы баспасөз орталығынан монитордан көретін болады.

Дүйсенбі күні Перизат Қайраттың ісі бойынша негізі сот процесі басталғанда мемлекеттік айыптаушы Мәдина Оразалина айыптау актісін оқыды.

"Перизат Қайрат "Біз біргеміз" акциясының халық арасында кеңінен қолдау тапқанын біле отырып, азаматтар мен заңды тұлғалардың қайырымдылыққа деп аударған қаражатты алдау және сенімді теріс пайдалану жолымен иемденуді көздеген қылмыстық ниетпен әрекет етті. Қайрат Перизаттың қылмыстық жоспары – халық арасында танымал болған "Біз біргеміз" ұранын пайдаланып, осы атаумен қоғамдық бірлестік құру болған", – деді прокурор.

Оның сөзінше, Перизат Қайрат қоғамдық бірлестіктің банктегі шоттарын өзі мен анасы – Ғайни Алашбаеваның атына ашып, "азаматтардың көмекке мұқтаж адамдарға қайырымдылыққа деп берген қаражатын жеке бас пайдасына жаратуды мақсат еткен" және "қылмыстық жолмен алынған табысты туыстары мен сенімді адамдардың көмегімен заңдастырып, ақшаның шығу тегін жасырған".

Дүйсенбідегі сот процесі кезінде Перизат Қайрат өзіне тағылған ақша жымқыру және алаяқтық айыптарын прокурорлардың қиялынан туған деп атап, мойындамайтынын мәлімдеді. Ол соттан әуелі Biz Birgemiz Qazaqstan 2030 қайырымдылық қорының құрылтайшыларынан жауап алуды талап етіп, бұрын биліктегі NurOtan (қазіргі Amanat) партиясы төрағасының бірінші орынбасары болған, Алматы қаласының бұрынғы әкімі Бауыржан Байбектің аты-жөнін атаған.

"Айыптау актісінің бірінші абзацынан бастап мені анаммен бірге қор құрды, құрылтайшылардың қолын қолдан жасады деп айыптайды. Бірақ бұл қор партия жанында, Байбектің басшылығымен құрылған. Құрылтайшылардың бәрі – партияның қазіргі немесе бұрынғы қызметкерлері. Сондықтан бұл мәселенің басын ашу үшін Бауыржан Байбектің өзінен жауап алынуы керек", – деген Перизат Қайрат.

Айыпталушы Ғайни Алашбаева да қызының сөзін қолдап, қорға өзінің еш қатысы жоғын айтты.

Осы іс бойынша 9 шілде күні өткен алдын ала сот тыңдауында Перизат Қайрат өзі қамауда отырған тергеу абақтысы қызметкерлері "күш көрсетті" деген мәлімдеген еді. Оның сөзінше, "мекеме қызметкері камера есігін күштеп жапқан кезде оны есік арасына қысып, денесіне жарақат түсірген".

Қайраттың бұл мәлімдемесі прокуратураға жолданып, Астана қаласының полиция департаменті Қайраттың арызы бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру амалдары басталды және тиісті сараптама тағайындалды деп хабарлады.

Полиция департаментінің мәлімдеуінше, тергеу аясында қамау мекемесінің бейнебақылау камераларындағы жазбалар зерттеліп, қызметкерлер мен куәлардан жауап алынған.

"Алғашқы тергеу әрекеттерінің нәтижесі бойынша, П.Қайрат мәлімдегендей, камера есігін жабу кезінде мекеме қызметкерлерінің оған дене жарақатын келтіруі туралы сөздері расталмайды. Бұған П.Қайрат өз арызында көрсеткен оқиға сәтіндегі бейнебақылау жазбасы дәлел болып отыр", – деп хабарлады Астана қаласының полиция департаменті 10 шілде күні.

Перизат Қайрат былтыр қараша айында ұсталған. Қаржы мониторингі агенттігінің дерегіне сәйкес, күдікті Астанадағы төрт элиталық тұрғын үй кешенінен пәтерлер, сондай-ақ Mercedes-Benz S450, Lexus LX-600, Haval маркалы автокөліктер мен қымбат бұйымдар сатып алған. Кейін оған қосымша, Палестина халқына гуманитарлық көмек көрсетуге жиналған 200 миллион теңгені жымқырды деген күдікке ілінді. Перизат Қайрат тергеу кезеңінде екі айға қамауға алынып, кейін оның мүлкі бұғатталды.

Айыпталушылар тарапы олардың тағылып отырған айыппен келісетіні не келіспейтіні жайлы ешқандай ресми түсініктеме берген жоқ.

Перизат Қайрат ісі қоғамда үлкен резонанс тудырып, Қазақстан билігі "Қайырымдылық қызмет туралы" заңға өзгертулер енгізуге кірісті. Ұсынылып отырғандардың арасында қайырымдылық қорларын аккредиттеуден өтуге міндеттеу, төтенше жағдай кезінде әкімдіктер белгілеген ұйымдар ғана қаражат жинай алады деген тәртіп енгізу, ал өз бетінше рұқсатсыз қаражат жинаған жеке адамдарға айыппұл салу тәрізді өзгертулер бар.

13 шілде күні Еурокомиссия жетекшісі Урсула фон дер Ляйен Еуропа одағы АҚШ-тың болат пен алюминийге жаңадан кедендік баж салығын салғанына жауап шаралар енгізуге асықпай, АҚШ-пен 1 тамызға дейін сауда келісіміне қол жеткізуге үміттенетінін мәлімдеді.

АҚШ президенті Дональд Трамп бірнеше ай бойы жүргізілген күрделі сауда келіссөздерін тығырыққа тіреді. Ол егер 1 тамызға дейін келісімге қол жеткізілмесе, Еуроодақтан АҚШ-қа келетін тауарларға 30 пайыз баж салығы салынатынын айтты.

"АҚШ бізге келіссөз нәтиже бермеген жағдайда күшіне енетін шаралар туралы хат жолдады. Сондықтан біз де өз тарапымыздан жауап шараларды уақытша тоқтату мерзімін тамыз айының басына дейін ұзартамыз", – деді фон дер Ляйен журналистерге. Бұған қоса ол Еуроодақ қарымта тарифтер енгізуге дайындықты жалғастыратынын айтты.

Еуропа одағы бұған дейін АҚШ-тың жаңа тарифтеріне жауап шараларын енгізуді кідірте тұру мерзімі сейсенбіге қараған түні аяқталуға тиіс болған. Брюссель АҚШ-тың биыл металдарға енгізген баж алымына жауап ретінде шамамен 21 миллиард еуроға (24 миллиард долларға жуық) бағаланатын америкалық тауарларға тарифтер енгізуге дайындалған. Бірақ сәуір айында бұл шараларды енгізуді уақытша тоқтата тұрып, кең көлемді сауда келісіміне қол жеткізу мүмкіндігін қарастыруды ұйғарған еді.

Дүйсенбі күні Еуропа одағына мүше елдердің сауда министрлері Брюссельде жиналып, АҚШ-тың әрекетіне жауапты талқылайды және Вашингтонға қатысты қаншалықты берік ұстаным қажет екенін анықтайды.

Германияның қаржы министрі Ларс Клинґбайль жексенбі күні "АҚШ-пен әлі де байыпты әрі шешімге келетіндей келіссөздер қажет" екенін айтып, егер олар сәтсіз аяқталса, онда Еуроодақ "Еуропадағы жұмыс орындары мен бизнесті қорғау үшін батыл шаралар қабылдауға мәжбүр болатынын" ескертті.

"Біз келісімге ашықпыз, бірақ не болса соған келісе салмаймыз", – деді ол Süddeutsche Zeitung газетіне берген сұхбатында.

Франция президенті Эммануэль Макрон сенбі күні Еурокомиссияны "Еуропаның мүдделерін батыл қорғауға" шақырған.

Бұған дейін АҚШ Еуроодақтан баратын тауарларға тарифті 9 шілдеде 10-нан 30 пайызға дейін көтеруді деп жоспарлаған еді, алайда Трамп бұл шешімді 1 тамызға дейін шегере тұруды ұйғарған. Сенбі күні жариялаған хатында ол мұның себебін АҚШ пен Еуроодақ арасындағы саудада теңгерім болмай отыр деп түсіндірді.

Ресейдің сыртқы істер министрі Сергей Лавров Пекинде Қытайдың сыртқы істер министрі Ван Имен келіссөз жүргізді. Лавровтың бұл сапары Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ) сыртқы істер министрлерінің Қытайда өтіп жатқан кездесуіне орайластырылған.

"Тараптар АҚШ-пен арадағы қарым-қатынастарды және Украина дағдарысын саяси-дипломатиялық жолмен реттеу болашағын талқылады", – деп хабарлады Ресей сыртқы істер министрлігі.

Қытай мен Ресей 2022 жылдың ақпанында – Ресей Украинаға кең ауқымды басқыншылық жасардан бірнеше күн бұрын – президент Владимир Путин Пекинге барған кезде "шектеусіз серіктестік" туралы мәлімдеме жасаған болатын.

Қытай ресми түрде Ресейдің Украинаға қарсы агрессиясына қатысты бейтарап ұстанымда екенін мәлімдеп, Украина аумағының тұтастығына құрметпен қарайтынын айтып келеді. Сонымен бірге Қытай Ресейдің қауіпсіздік мәселелері де ескерусіз қалмауы керек дейді.

Алайда, Азат Еуропа / Азаттық радиосына аты-жөнін жарияламай сұхбат беруге келіскен Еуроодақ шенеуніктерінің сөзінше, 2 шілде күні Брюссельде өткен келіссөздер кезінде Ван И Еуропа одағының сыртқы саясат жөніндегі басшысы Кая Калласқа Қытай Ресейдің бұл соғыста жеңілуіне жол бере алмайтынын айтқан. Оның себебі – Ресейдің жеңілісі АҚШ-қа Қытайға көбірек назар аударуға мүмкіндік береді.

Калласпен әңгіме барысында Ван И ҚытайРесейге әскери немесе қаржылай қолдау көрсетіп отыр деген айыптауларды жоққа шығарған. Каллас болса Пекинді Украинадағы атысты тоқтату жөніндегі бастамаларға қолдау көрсетуге шақырды.

Украина президенті Владимир Зеленский жексенбі, 13 шілде күні елдің әскери басшылығымен кеңес өткізді.

Зеленскийдің әлеуметтік желіде жазуынша, Украина қарулы күштерінің бас қолбасшысы Александр Сырскиймен және Бас штаб бастығы Андрей Гнатовпен кездесуде майданның маңызды тұстарындағы жағдай егжей-тегжейлі талданған. Атап айтқанда, Покровск және Новопавловск бағыттары, Запорожье мен Харьков облыстары, сондай-ақ Сумы облысының шекараға жақын аймақтарындағы жағдай пысықталған.

Ресей әскері шабуылдарын жалғастырып жатыр, алайда олардың әр талпынысына украин жауынгерлері табандылығы мен белсенді қорғанысының тиімділігінің арқасында тойтарыс беріп отыр деді Зеленский. Оның сөзінше, Ресей армиясысы жазғы науқан кезінде өз басшылығы алға қойған мақсат-міндетінен едәуір артта қалып отыр.

"Украин бөлімшелері қарсыласқа шығын келтіріп жатыр және соғыс қимылдарын Ресей аумағына көшіру үшін қолдан келгеннің бәрін жасап отыр. Қазіргі уақытта алыс қашыққа шабуылдар жасауға дайындықтар жүргізіліп жатыр", — деп мәлімдеді Украина президенті.

Бұдан бөлек жексенбідегі кеңесте АҚШ президентінің арнайы өкілі Кит Келлогтың Украинаға сапарына дайындық және Украинаға қару-жарақ жеткізу мен қорғаныс өнімдерін халықаралық серіктестермен бірлесіп өндіруді кеңейту мәселелері бойынша үйлестіру жұмыстары талқыланған.

Зеленский келтірген деректерге сәйкес, қазіргі таңда Украинаға қажет қару-жарақтың шамамен 40% ел ішінде өндіріліп жатыр.

АҚШ-тың Техас штатында болған тасқын салдарынан қаза тапқандар саны 129 адамға жетті, ал тағы 166 адамнан ешқандай хабар жоқ. Бұл туралы жергілікті биліктің деректеріне сүйеніп, ABC News агенттігі хабарлады.

Тасқыннан ең қатты зардап шеккен Керр округінде кемінде 103 адам қаза тапқан, олардың 36-сы – бала. Қайтыс болғандардың кемінде 27-сі Гуадалупе өзенінің жағасында орналасқан Camp Mystic деп аталатын қыз оқушыларға арналған жазғы лагерьде демалып жатқан балалар мен тәрбиешілер. 4 шілдеге қараған түні толассыз жауған нөсердің салдарынан тасыған Гуадалупе өзені кенет арнасынан асып, жойқын екпінмен төңірекке жайылған.

11 шілде күні АҚШ президенті Дональд Трамп Техасқа барып, жедел қызмет өкілдері мен жергілікті шенеуніктермен бірге жиынға қатысты.

"Біз мұнда бірінші ханым екеуіміз осынау сұмдық әрі адам шығынына әкелген тасқынға байланысты бүкіл еліміз атынан Техас халқына қайғысына ортақтасып, көңіл айтуға және қолдау танытуға келдік. Мұндай апаттың қалайша және не себепті болғанын ешкім де нақты айта алмай отыр", – деген Трамп.

13 шілде күні Газа секторындағы Нусейрат босқындар лагерінде бос ыдыстарын ұстап, су алуға келген бір топ адам тұрған жерге Израиль күштері атқан зымыран түскен. Салдарынан кемінде сегіз адам қаза тауып, он жеті адам жараланған.

Reuters агенттігі жергілікті биліктің дерегіне сүйеніп, қаза тапқандар арасында алты бала бар, ал жараланғандардың көпшілігінің жағдайы өте ауыр деп хабарлады.

Израиль армиясы зымыран АҚШ пен Еуроодақ террористік ұйым деп таныған "Исламдық жихад" тобының содырын нысанаға алған еді, бірақ "техникалық ақауға байланысты", көздеген жерден ондаған метр ауытып кеткен деп мәлімдеді. Оқиғаның мән-жайын анықтау үшін тергеу жүргізіліп жатыр.

"ЦАХАЛ бейбіт тұрғындарға келтірілген кез келген зиянға қыжылыс білдіреді", – делінген ресми мәлімдемеде.

Украина президенті Владимир Зеленский жексенбідегі кезекті үндеуінде кейінгі аптада Ресей күштерінің Украина аумағына жасаған ауқымды шабуылдары туралы айтты. Оның сөзінше, апта ішінде Ресей армиясы Украина аумағын атқылауға 1800-ден астам дрон, 1200-ден астам басқарылатын авиация бомбасын және түрлі типтегі 83 зымыран қолданған.

"Ресей біздің қалаларымыз мен елді мекендерімізге қарсы террорды күшейтіп, халықты барынша қорқытуға тырысып жатыр", — деді Зеленский.

Ресейдің қарқынды шабуылдарына қарамастан, Украинаның әуе шабуылына қарсы қорғаныс күштері оған тойтарыс берген кезде тиімділігін көрсетіп келеді деді Зеленский. Ол әсіресе дрондарға тосқауыл қоятын құралдардың жұмысын ерекше атап айтты. Осы аптада солардың көмегімен Ресей қарулы күштері белсенді түрде пайдаланатын ирандық жүздеген "Шахед" дроны атып түсірілген.

Зеленскийдің сөзінше, "камикадзе-дрондар" — Ресей соғысты созуға пайдаланып отырған қару түрлерінің бірі. Бұл қауіп-қатерді залалсыздандыру — қарулы қақтығысты тоқтату мақсатын көздейтін дипломатиялық күш-жігерді жандандыруға қажет деді Украина президенті.

АҚШ президенті Дональд Трамп қызметіне кіріскелі бері алғаш рет Украинаға әскери қолдау көрсету мүмкіндігін қарастырып жатыр деп жазды дереккөздерге сүйенген CBS News.

Басылымның жазуынша, бұл Ресейге "сигнал жіберу" мақсатында жасалған да болуы мүмкін. Осы аптада Ресей бір түнде Украинаға 7 қанатты зымыран мен алты "Кинжал" аэробаллистикалық ракета, 728 дрон ұшырып, соғыс басталғалы бері ең ірі шабуылын жасаған.

Украинаға жаңа көмек қайдан алынатыны белгісіз, бірақ CBS News дереккөзінің сөзінше, Трамптың Джо Байден әкімшілігінен қалған 3,85 млрд долларды Украинаға бөлуге өкілеті бар. Бұл қаражат Украинаға америкалық әскери техниканы жіберу үшін пайдаланылуы мүмкін.

Бұған қоса, президент шамамен 5 млрд доллар болатын бұғатталған ресейлік активтерді кәмпескелеп, Украинаға бере алады. CBS News-дің жазуынша, Трамп та, Байден де бұл құқықты пайдаланбаған.

• 2022 жылдан бері АҚШ Украинаға ондаған миллиард доллар әскери көмек берген. Бұған дейін Трамп бұл шығынды сынап, Украина мен Ресейді бейбіт келісімге келуге шақырған. Ол екеуін де алма кезек сынаған.
• Кейінгі күндері Трамп Ресей президенті Владимир Путинді қатаң сынап келеді. 8 шілдеде кабинет отырысы кезінде Америка басшысы "шынына келсек, Путин бізді бос сөзбен алдарқатып келеді. Ол өзін өте әдепті ұстайды, бірақ мұнысы мағынасыз болып барады" деді. 10 шілдеде NBC арнасына берген сұхбатында Ресейден "қатты көңілі қалғанын" айтып, дүйсенбі, 14 шілдеде маңызды мәлімдеме жасайтынын айтқан.

Солтүстік Корея Ресейге артиллериялық снаряд жеткізіп жатыр, Пхеньян барлығы 152 мм калибрлі 12 млн снаряд жеткізген болуы мүмкін. Бұл жөнінде Оңтүстік Корея барлау қызметіне сүйенген "Ренхап" агенттігі жазды.

Барлау қызметінің дерегінше, осыған дейін Солтүстік Корея Ресейге артиллериялық снаряд тиелген шамамен 28 мың контейнер жөнелткен.

"Ренхаптың" жазуынша, 2024 жылдың қазанынан бері Пхеньян Ресейге шамамен 13 мың әскерін жіберген. Бұған дейін Оңтүстік Корея барлау қызметі биыл шілде мен тамыз айларында Солтүстік Корея тағы қосымша әскерін жіберетінін айтқан еді.

Былтыр Ресей мен Солтүстік Корея ынтымақтастық туралы келісімге қол қойған, онда өзара әскери көмек туралы пункт те бар. Былтыр күзден бері Оңтүстік Корея барлау қызметі мен Батыс елдерінің арнайы қызметі Ресейге солтүстіккореялық сарбаздардың келгенін хабарлаған. Олар Украина әскерімен шайқастарға қатысқан. Ізінше олардың бір бөлігінің соғыста қаза болғаны хабарланды.

Сирия президенті Ахмед әш-Шараа Бакуге барған күні Әзербайжан астанасында Израиль және Сирия өкілдерінің тіке кездесуі өтті. Бұл жөнінде Дамаскідегі аты-жөнін атамаған дереккөзге сүйенген AFP жазды.

Дереккөз дегенмен Сирия президентінің "Израильдің Сириядағы әскери қимылы" талқыланған кездесуге қатыспағанын айтты.

Былтыр желтоқсанында Сирияда Башар Асад режимі құлағаннан кейін Израиль Сирияның әскери нысандарына әуеден соққы беріп, өз әскерін БҰҰ бақылауындағы буферлік аймаққа жіберген.

"Әл-Каидамен" байланысы үшін Сирияның жаңа үкіметіне сенімсіздік танытып, ондағы әскери нысандарды қиратқан Израильдің әрекетіне қарамастан Ахмед әш-Шараа "Сирия көршілермен жанжалдаспайды" деп талай мәлімдеп, атқылауды тоқтату үшін халықаралық қауымдастықты Израильге қысым жасауға шақырған еді. Жуырда Сирия үкіметі буферлік аймақ құруды көздеген 1974 жылғы келісімге оралу мақсатында Израильмен тіке емес келіссөз жанданғанын растаған.

Маусым соңында Израильдің сыртқы істер министі Гидеон Саар Израиль Сириямен қарым-қатынасты қалпына келтіруге мүдделі деп мәлімдеген. Кейбір дереккөздер Израильмен келісім төңірегіндегі әңгімелерді "асығыстық" деп атағанмен АҚШ-тың Сирия бойынша арнайы уәкілі Том Барак осы аптада "Сирия мен Израиль арасында диалог басталды" деп мәлімдеген.

Мамыр айында Сирия президенті Ахмед әш-Шараамен Эр-Риядта кездескеннен кейін АҚШ президенті Дональд Трамп Сирия Израильмен қарым-қатынасты қалпына келтірген өзге де араб елдеріне қосылатын болар деп үміттенген.

Сирия президенті Бакуға сапары барысында Әзербайжан президенті Илхам Әлиевпен сөйлескенін екі елдің үкіметтері де растады. Әзербайжан екі елдің негізгі одақтасы Түркия арқылы Сирияға газ экспорттала бастағанын айтты.