Ресей президенті Владимир Путин мен премьер-министр Дмитрий Медведев және Ресей билігінің өзге де өкілдері Солтүстік Мұзды мұхиттағы Франц-Иосиф жері архипелагына барды. Сапардың мақсаты - Ресейдің Арктикадағы рөлін атап көрсету. Путин мен Медведев Александра аралына барып, ондағы совет кезеңінен қалған тонналаған қалдықтарды тазалау жұмыстарын тексерді.

Ауа-райының суықтығы мен күшті желге қарамастан Путин мен Медведев тазаланып қойған территорияны қарау үшін бақылау мұнарасына шықты. Оларды сапар барысында қорғаныс министрі Сергей Шойгу мен президенттің қоршаған орта мәселелері бойынша көмекшісі Сергей Иванов бастап жүр.

Ресей таяуда мұнда әскери ұшақтардың ұшу-қону жолағын салуды аяқтап, архипелагта әскери база орналастыру ниеті барын мәлімдеген.

Бокстан Қазақстанның ұлттық құрамасы World Boxing-те медаль саны бойынша екінші орынға көтерілді. Бұл жөнінде Vesti.kz жазды. Астанада өткен турнирде айқын басымдықпен көш бастаған соң Қазақстанның көрсеткіші жақсарған. Жексенбі, 6 шілде аяқталған турнирде ел боксшылары 8 алтын, 4 күміс және 4 қола медаль алды. Қазақстан құрамасынан алтын медаль алған спортшылар:

• Санжар Тәшкенбай (50 кг)
• Махмұд Сабырхан (55 кг)
• Сабыржан Аққалықов (75 кг)
• Бекзат Нурдәулетов (85 кг)
• Айбек Оралбай (90 кг-нан жоғары)
• Назым Қызайбай (48 кг)
• Виктория Графеева (60 кг)
• Наталья Богданова (70 кг)

Соның арқасында Қазақстан әлем кубогының жалпы медаль есебінде бесіншіден екінші орынға көтерілді. Құрама қожынында қазір жалпы 11 алтын, 7 күміс, 7 қола медаль бар.

Көш басында Өзбекстан құрамасы тұр, оның нәтижесі: 12 алтын, 4 күміс, 11 қола медаль. Үшінші орында Польша, төртінші – Бразилия, бесінші – Италия келеді.

World Boxing бойынша әлем кубогының бұдан бұрынғы кезеңдері биыл Бразилия мен Польшада болған. Үшіншісі Қазақстанда өтсе, төртіншісі биыл қарашада Үндістанда ұйымдастырылмақ.

World Boxing боксты 2028 жылы Лос-Анд\желесте өтетін Олимпиада бағдарламасына енгізу мақсатында IBA-дың (Халықаралық бокс қауымдастығы) баламасы ретінде құрылған. Ұйымның сайтындағы ақпаратқа сәйкес, 2023 жылы қарашада құрылғанда оның құрамында 27 ел болса, қазір World Boxing-ке 111 елдің ұлттық құрамасы кіреді. Оның олимпиада комиссиясын әйгілі қазақстандық боксшы Геннадий Головкин басқарады.

Бүгін отставкаға кеткен Ресейдің бұрынғы көлік министрі Роман Старовойт өлі күйінде табылды. Бұл туралы "Коммерсант" газеті мен Shot және "112" телеграм-арналары хабарлады. Тергеу комитеті шенеунік қаза тапқанын растады.

"Бүгін Одинцово қалалық округінде жеке автокөліктен Ресей Федерациясының бұрынғы көлік министрі Роман Владимирович Старовойттың оқ жарақатын алған мәйіті табылды" делінген ведомство хабарламасында. Мәйіттің қасында қару жатқан.

Өлім себептері нақты айтылмайды. Кей ақпарат құралдары ол тіпті отставкаға жіберілерден бұрын-ақ өмірден еткен болуы мүмкін деген дерек келтірді.

Mash арнасының жазуынша, экс-министр қозғалған қылмыстық іске бола өз-өзіне қол жұмсаған болуы мүмкін. Арна дереккөзіне сүйенсек, Старовойт аса ірі көлемдегі алаяқтық жасады деген күдікке ілінген.

"Коммерсант" басылымы дереккөзінің айтуынша, Украинамен шекарада қорғаныс нысандарын салуға бөлінген кемінде 1 миллиард рубльді жымқыру ісінің фигуранттары Старовойтқа қарсы куәлік берген. Олардың арасында Курск облысының бұрынғы губернаторы Алексей Смирнов та бар деген ақпарат бар.

Mash арнасы "Тергеу Роман Старовойттың облыс ауруханаларына дәрі-дәрмек сатып алу саласындағы заңбұзушылықтарға және Курскідегі сәтсіз көлік реформасына қатысы бар-жоғын да тексеріп жатыр" деп хабарлайды.

Ресей президенті Роман Старовойтты 7 шілде қызметінен босатқан. Ол көлік министрі қызметіне былтыр мамырда тағайындалған. Мұның алдында ол Курск облысының губернаторы қызметін атқарған.

АҚШ-тың Техас штатында болған су тасқыны салдарынан қаза тапқандар саны 82 адамға жетті, олардың ішінде 28 бала бар. Ондаған адам әлі күнге дейін хабар-ошарсыз кеткендер қатарында. Бұл жөнінде CNN телеарнасы хабарлады.

Қаза тапқан балалардың кейбірі Гуадалупе өзенінің жағасында орналасқан Camp Mystic атты жазғы христиан лагерінде демалып жатқан. Қазір кемінде 10 қыз бала мен бір мұғалім әлі де із-түзсіз жоғалғандар қатарында. Жоғалғандары іздеу, құтқару жұмыстары жалғасып жатыр.

4 шілдеге қараған түні толассыз жауған нөсер салдарынан Гуадалупе өзені арнасынан асып кеткен. Су деңгейі небәрі 45 минут ішінде 8 метрге көтерілгені хабарланды.

АҚШ президенті Дональд Трамп Техасқа федералдық көмек көрсетуді жалғастыратынын, апат аймағына өзі де баруы мүмкін екенін айтты.

Гуадалупе өзенінде мұндай алапат су тасқыны шамамен 100 жылда бір рет болады. Соңғы су тасқыны 1987 жылы тіркелген, бірақ оның ауқымы бұл жолғыдан әлдеқайда кіші болған.

Алматы облысы Талғар ауданында фермерлік шаруашылық аумағында 35 мың доза мефедроны бар есірткі зерханасы табылды. Бұл жөнінде Polisia.kz ақпарат порталы хабарлады.

Операцияны есірткі қылмысымен күрес басқармасы арнайы бөлім сарбаздары және облыстық прокуратура бірлесіп жүргізген. Тінту кезінде 11 келіден астам мефедрон (құны 1,6 млн доллар), 20 литр және 115 кг психотроптық заттар, сондай-ақ 2 тоннадан астам прекурсорлар тәркіленді. Бұл заттардан 120 кг синтетикалық есірткі жасау жоспарланған.

"Алдын ала есеп бойынша, полицейлер 200 мыңнан астам бір реттік дозаның заңсыз таралуына жол бермеді. Бұл есірткінің нарықтағы құны 3 миллиард теңгеден асады" деді өңірлік полиция басшысы Мейрам Әбікенов.

Құқық қорғау органдарының мәліметінше, қылмыстық ортаға 17,5 миллион доллар шығын келтірілген.

Күдіктілер уақытша ұстау изоляторына қамалды. Тергеу жүріп жатыр.

Қазақстанда есірткі өндіріп, таратқаны үшін өмір бойына бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған.

Дүйсенбі таңертең Ресей дрондары Украинаның Харьков қаласына шабуыл жасады. Соңғы мәлімет бойынша, 27 адам зардап шекті, үшеуі – бала. Бұл туралы Харьков мэрі Игорь Терехов хабарлады.

Қаланың Шевченко ауданында шабуыл салдарынан көпқабатты үйдің пәтерлері өртенді. Слобода ауданы аумағында дрон балабақша мен сауда нысанын көздеген, шаруашылық құрылысы мен көлік өртенген.

Түнде Одесса қаласына дрондар шабуыл жасады. Шабуылдан кейін жаңадан салынып жатқан үй маңындағы күзет бөлмесі өртеніп, күзетші қаза тапты.

"Әуе шабуылына қарсы қорғаныс күштері белсенді жұмыс істегенімен, қалада қираған ғимараттар бар, азаматтық инфрақұрылымға да зақым келді. Оның ішінде техникалық қызмет көрсету станциясы мен жеңіл көліктер бар" деді облыс әкімшілігінің басшысы Олег Кипер.

Киевте қаза болған, жараланған адам жоқ. Қаладағы бірнеше ауданда дрон қалдықтары құлап, үлкен диаметрлі жылу желісі, көліктер, ғимараттардың қасбеті мен терезелері зақымданған.

Днепропетровск облысында дрон шабуылы салдарынан үш адам жарақат алды. "Просяная ауылында жеке тұрғын үй секторында өрт шықты. Жалын 1500 шаршы метр тұрғын үй аумағын қамтыды" деп хабарлады Украина төтенше жағдайлар қызметі.

6 шілде күні Мәскеу уақытымен 18:00-ге қарай Ресейдің үш ірі әуежайында — Мәскеудегі Шереметьево, Петербургтегі Пулково және Нижний Новгородтағы Чкалов (Стригино) әуежайларында 400-ге жуық рейс тоқтатылды не кешіктірілді. Бұл жөнінде Ресейдің көлік министрлігі хабарлады.

Министрлік мәлімдемесінде бұған себеп — Украинаның дрон шабуылы және қолайсыз ауа райы. Соған байланысты ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін осындай шектеу енгізілген.

Шереметьевода 171 рейс белгісіз уақытқа кейінге қалдырылып, 56 рейс екі сағаттан астам уақытқа кешіктірілді. Пулководан 90 рейс тоқтатылып, 37-сі кешіккен. Нижний Новгородта — 26 рейс тоқтатылып, 13 рейс кешіккен. Көлік министрлігінің айтуынша, ең көп шектеу Чкалов әуежайында енгізілген.

Министрлік жағдай бақылауда екенін, әуекомпаниялардың күрделі жағдайда жұмыс істеуге жеткілікті ресурстары барын мәлімдеді.

Петербург пен Мәскеу арасында жүру үшін адамдар теміржолға жаппай билет сатып ала бастаған. Соның салдарынан билет таусылып, көп жұрт жолдан қалды.

Әлеуметтік желіде адам лық толы әуежай залының видеолары тарап жатыр.

5–6 шілдедегі әуе қатынасындағы коллапс әуекомпанияларға шамамен 20 миллиард рубльге шығын келтіруі мүмкін деп жазады "Коммерсант" сарапшылары.

Ресей қорғаныс министрлігі жексенбі кешінде әуе шабуылына қарсы қорғаныс жүйелері 48 украин дронын қағып түсіргенін мәлімдеді. Олардың тоғызы Мәскеу маңында, екеуі Ленинград облысы үстінде болған.

Тибет буддистерінің рухани көсемі Далай-лама 6 шілде күні 90 жасқа толды. Қытайдың қарсылығына қарамастан, Далай-лама өзі дүниеден озғаннан кейін де реинкарнация дәстүрі жалғаса беретінін осы аптада растаған, деп хабарлады BBC медиасы.

Жексенбі күні мыңдаған тибет буддисі рухани көшбасшының туған күнін тойлауға Гималайдағы Үндістанның Дхарамсала қаласына жиналған. Тибет күнтізбесі бойынша Далай-ламаның туған күні арнап, оған ұзақ ғұмыр тілеген дұға айту апталығы өткен дүйсенбіде басталған, жексенбіде мерекелік шараға ұласты. Қалың жаңбырға қарамастан дәстүрлі киім киген, екі жағынан екі монах демеп ұстаған Далай-лама көпшілік алдына күлімсіреп шықты деп жазады BBC.

Шараға Үндістан үкіметінің министрлері, Голливуд актері Ричард Гир және мыңдаған діндар буддистер ондаған жылдар бойы қуғында жүрген, әлемдегі бейбітшілікті жақтаушы тұлға ретінде танылған Далай-ламаға құрмет танытуға жиналды.

Осының қарсаңында, сенбі күні өткен салтанатты шарада Далай-лама өз ізбасарларына "денсаулығы жақсы күйде" екенін айтып, тағы 40 жыл, яғни бұған дейін өзі айтқан болжамынан жиырма жылға артық өмір сүретінін жеткізген.

Әдетте туған күнін атап өтпейтінін айтқан Далай-лама дегенмен осы сәтті жан тыныштығы мен жанашырлық жайлы ойлануға себеп еткендерге алғыс білдірді.

Ол өзін "қарапайым будда монахымын" деп атап, 90 жасқа жетіп, өткен өміріне көз жүгірткенде, ештеңеге өкінбейтінін айтқан.

"Материалдық даму үшін еңбек ету маңызды болғанымен, ең бастысы – өзіңе жақын әрі қымбат жандарға ғана емес, баршаға жанашырлық пен мейірімділік арқылы жан тыныштығына жетуге ұмтылу", – деген Далай-лама туған күніне орай жариялаған үндеуінде.

• Тибет діни түсінігі бойынша, жоғары дәрежелі будда монахы қайтыс болғаннан кейін оның жаны кішкентай баланың денесіне ұялап, қайта дүниеге келеді (реинкарнация) деп саналады. Бұған дейін Далай-лама өзі дүниеден озғаннан кейін жаны "еркін әлемдегі", яғни Қытайдан тыс жердегі адам баласына қонады деп айтқан. Қазіргі XIV Далай-лама ұзақ уақыт бойы Қытай үстемдігіне қарсы тұрып, Тибеттегі диаспораның автономия үшін күресіне жетекшілік етті. 2011 жылы наурызда Далай-лама қуғындағы Тибет үкіметінің саяси жетекшісі қызметінен кететінін, алайда Тибеттің рухани көсемі болып қала беретінін жариялаған.
• Тибетті 1950 жылы басып алып, содан бері билік жүргізіп келе жатқан Қытай оны өзінің ажырамас бөлігі санайды. 1959 жылы Пекиннің өктемдігіне қарсы көтеріліс сәтсіз аяқталғаннан кейін Тибеттен Үндістанға қашқан Далай-ламаны Қытайдың коммунистік билігі сепаратист деп атайды. Пекин Далай-ламаның мұрагері діни салт-жоралғылар мен тарихи дәстүрлерге сәйкес, Қытай заңдары негізінде таңдалуы керек әрі оны Қытай үкіметі мақұлдауы тиіс дегенді алға тартады.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Шыңжаңдағы жағдай басымыздан өткен"

Иранның ең жоғарғы рухани басшысы аятолла Әли Хаменеи 5 шілде күні Тегеранда шииттердің Ашура күніне арналған діни шараға қатысты. Бұл туралы Reuters агенттігі хабарлады. Хаменеидің қатысуымен өткен жиыннан түсірілген бейнежазба Иранның мемлекеттік телеарнасынан көрсетілген. Онда 86 жастағы Хаменеидің өзін қолпаштап айғайлаған адамдарға қол бұлғап тұрғаны көрінеді.

Бұл – Израиль Иранға қарсы қарқынды әуе шабуылын бастаған 13 маусымнан бері Әли Хаменеидің алғаш рет жұрт алдына шығуы. 12 күнге созылған қарулы қақтығыс барысында Израиль шабуылдарынан Иранның жоғары лауазымды әскери жетекшілері мен ядролық бағдарламасына қатысы бар делінетін бірнеше ғалымы қаза тапты. Осы уақыт ішінде Хаменеи "қауіпсіз жерде" болған. Кейбір басылымдар, сарапшылардың сөзіне сүйеніп, Хоменеи арнайы бункерде жасырынып отыр деп жазды.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

 Хаменеи мен Трамп бір-біріне сес көрсетті. Иран халқы қауіпсіз жер іздеп бас сауғалап жатыр

Израиль шабуылдары жалғасып жатқан кезде Иранда Хаменеидің алдын ала жазылып қойылған видеоүндеулерді таратылды, бірақ өзі көпшілік алдына шығып сөйлеген жоқ.

Израиль шабуылына қарымта ретінде Иран Израиль аумағын зымырандармен және дрондармен атқылады. Екі елдің арасындағы қарулы жанжалға 22 маусымда АҚШ араласып, Иранның үш ядролық нысанын бомбалады. Содан екі күннен кейін Иран алдын ала ескерте отырып, Қатардағы америкалық әскери базаға шабуыл жасады.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Иранның рухани көсемі Израиль мен АҚШ-ты жеңдік дейді

24 маусымда Израиль мен Иран атысты доғару жайлы АҚШ-тың ұсынысына келісім берді. 26 маусымда жарияланған бейнеүндеуінде Әли Хаменеи Иран Израиль мен АҚШ-ты жеңді деп мәлімдеді. Кейінірек АҚШ президенті Дональд Трамп Иранның жоғарғы көшбасшысын "масқара өлімнен құтқарып қалғанын" айтты.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Трамп Хаменеиді "масқара өлімнен сақтап қалдым" дейді

Миллиардер Илон Маск "Америка партиясы" деп аталатын жаңа саяси ұйым құрылатынын хабарлады. Мұндай шешімді ол Х әлеуметтік желісінде өткізген сауалнама қорытындысы бойынша қабылдаған.

"Тәуелсіздік күні – екі партиялы (кейбіреулер бір партиялы дер еді) жүйеден тәуелсіз болғыңыз келе ме деп өзіңізге сұрақ қоюға ең қолайлы сәт!" – деп жазды Маск 4 шілде күні.

Оның айтуынша, бұл мақсатқа жетудің бір жолы – "Сенаттағы екі-үш орынға және Өкілдер палатасындағы сегіз-тоғыз округке шоғырлану" дұрыс болмақ. "Бұл – даулы заңдардың халықтың шынайы еркіне сай қабылдануын қамтамасыз етуге жеткілікті болар еді", – деп мәлімдеді Маск.

Сауалнамаға қатысқандардың 65 пайыздан астамы жаңа партия құруды қолдаған. Келесі күні миллиардер партия құрылатынын ресми түрде жариялады.

Бұл – Илон Маск пен АҚШ президенті Дональд Трамптың арасына жік түскеннен кейін болып жатқан оқиға. Екеуінің көпшіліктің көзінше айтысуы Маск Үкімет тиімділігі департаменті басшысы қызметінен кеткен соң басталған. Ол Трамп ұсынған бюджет және салық жеңілдіктерін ұзарту туралы заң жобасына ашық наразылық білдірді. Трамп "үлкен әрі тамаша заң" деп атаған ол заңға Маск "сұмдық жиіркенішті" деген баға беріп, бұл құжат АҚШ-тың онсыз да орасан зор мемлекеттік қарызын күрт ұлғайтады деп мәлімдеді.

3 шілде күні АҚШ Конгресі осы заң жобасын мақұлдап, Трамп оған Америка Құрама Штаттарының Тәуелсіздік күні қол қойып, заң етіп бекітті.

• Заңда қорғаныс шығындарын ұлғайту, мигранттарды жаппай депортациялауға қаржы бөлу және жалпы құны 4,5 триллион доллар болатын салық жеңілдіктерін ұзарту көзделген. Сонымен қатар, әлеуметтік бағдарламалар – оның ішінде федералды азық-түлік көмегі мен аз қамтылған азаматтарға арналған Medicaid мемлекеттік медициналық сақтандыру бағдарламасы күрт қысқарады. Кейбір сарапшылардың бағалауынша, 12 миллионға дейін америкалық азамат медициналық сақтандырудан айырылуы мүмкін.
• Шығындарды қаржыландыру жасыл энергетика мен электрлі көліктерге арналған субсидияларды жою арқылы ішінара қамтамасыз етілмек. Бұл шешім Трамп пен Маск арасында ашық дау туғызды. Маск бұл әрекетті "болашаққа балта шабу" деп атап, Ақ үйді әлеуметтік желілерде қатты сынға алды.

CNN телеарнасының хабарлауынша, АҚШ-тың Техас штатындағы су тасқыны салдарынан қаза тапқандар саны 51 адамға жеткен, арасында 15 бала бар. Тағы ондаған адам хабар-ошарсыз кеткен, бірақ нақты саны әзірге ресми түрде жарияланған жоқ.

4 шілдеге қараған түні Техастағы Гуадалупа өзені күшті нөсер жауын салдарынан кенеттен арнасынан асып, жойқын екпінмен төңірекке жайылған. Хабарларға қарағанда, небәрі 45 минутта су деңгейі 8 метрге көтерілген. Із-түзсіз кеткендер арасында – өзен жағасында орналасқан Camp Mystic атты христиандық жазғы лагерьде демалып жатқан 27 қыз бала бар.

Жергілікті биліктің мәліметінше, іздестіру-құтқару операциясы барысында 850 адам құтқарылып, қауіпсіз жерге жеткізілген.

АҚШ президенті Дональд Трамп зардап шеккендерге федералды көмек көрсетілетін болады деп уәде етті. Техас штатының губернаторы Грег Эбботт төтенше жағдай режимін енгізу туралы жарлыққа қол қойып, құтқару жұмыстарына штат ресурстары "шектеусіз" көлемде тартылатынын мәлімдеді.

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев халықты Астана күні мерекесімен құттықтады, деп хабарлады 6 шілде күні Ақорданың баспасөз қызметі.

"Биыл бұл мереке Домбыра күнімен тұспа-тұс келіп отыр. Мұның символдық мәні зор. Қазақтың қасиетті қара домбырасы Ұлы даланың мыңжылдық бірегей мәдени мұрасын әйгілейді. Ал елордамыз Қазақстанның тұрақты әрі қарқынды өсіп-өркендеуін және жасампаз ұлттың жарқын болашаққа ұмтылысын айшықтай түседі", – деп жазылған ресми ақпаратта.

Тоқаев қазіргі кезде Астана елдің қоғамдық, саяси және іскерлік ордасына айналып, әлемге танылып отырғанын айтқан.

"Астана Орталық Еуразияның жауһары, заманауи Қазақстанның келбеті саналады. Халықаралық қауымдастық бас қаламызды бітімгершілік бастамаларды жүзеге асырып, жаһандық диалог орнату ісінде ерекше рөл атқаратын бейбітшілік шаһары ретінде біледі", – деген Тоқаев.

6 шілде Қазақстанда мемлекеттік мереке – Астана күні ретінде 2008 жылы 25 маусымда қабылданған заңда бекітілген. Ресми нұсқа бойынша, Жоғарғы кеңестің астананы Ақмолаға көшіру туралы 1994 жылғы 6 шілдедегі қаулысы осы мерекеге тарихи негіз болған. Алайда оған дейін маусымның алғашқы онкүндігінде аталып өтіп келген қала күні мерекесінің 6 шілдеге ауыстырылуы және мемлекеттік мереке мәртебесі берілуі кездейсоқ емес деп санайтындар бар.

6 шілде – Қазақстанның бірінші президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың туған күні. Экс-президент бүгін 85 жасқа толды. Осының қарсаңында Тоқаев бұрынғы президентті құттықтап, деніне саулық тілеген.

"Қасым-Жомарт Тоқаев жеделхатта мерейтой иесінің тарихи рөліне тоқталып, оның жаңа дәуірдегі қазақ мемлекеттілігінің бастауында тұрғанын және Қазақстан Республикасының қалыптасуы мен дамуына зор үлес қосқанын жазған. Сондай-ақ Мемлекет басшысы Тұңғыш Президенттің Қазақстан астанасын көшіру туралы шешімі ел экономикасын өркендетуге және мемлекеттің халықаралық беделін нығайтуға айрықша ықпал еткенін атап өткен", – деп хабарлады Ақорданың баспасөз қызметі сенбі күні.

Қазақстанды совет кезеңінен бастап 30 жылға жуық үздіксіз басқарған Нұрсұлтан Назарбаев 2019 жылы наурызда президент өкілетін мерзімінен бұрын доғарып, өз орнына көп жылғы серігі, сол кезде сенат төрағасы болып отырған Қасым-Жомарт Тоқаевты президент етіп қалдырған. Тоқаев жаңа қызметтегі алғашқы шешімімен мемлекет астанасының атауын бірінші президенттің құрметіне Нұр-Сұлтан етіп өзгерткен. Тек 2022 жылғы Қанды Қаңтар оқиғасынан кейін Назарбаевтың бірқатар артықшылықтары жойылып, оның жеке басын дәріптеу үрдісі тыйыла бастады, сондай шаралардың бірі ретінде мемлекет астанасына бұрынғы атауы қайтарылған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Жоғарғы кеңестен "елбасына" дейін. Қазақстан авторитаризм жолына қалай түсті?

6 шілдеге қараған түні Ресей Украинаға 157 дронмен шабуыл жасады, олардың 117-сі жойылды, деп хабарлады Украина армиясының әуе күштері.

"Жаудың шабуылшы дрондары 19 нысанға тигені, әуеден атып түсірілген дрондардың 2 жерде құлағаны тіркелді", – деп айтылған ресми ақпаратта.

Харьков қаласына шабуыл салдарынан екі адам – 46 жастағы әйел мен сәби зардап шеккен. "2 ай 8 күндік қыз бала қатты күйзеліске тап болды. Оған медициналық көмек көрсетіліп жатыр", – деді облыстық әкімшіліктің басшысы Олег Синегубов.

Киев облысында үш адам зардап шекті. "35 жастағы ер адам арқасына, аяқ-қолына жарықшақ тиіп жараланды. 79 жастағы әйел мен 75 жастағы ер адам қатты күйзеліске түсті", – деп жазды облыс басшысы Николай Калашник.

Оның дерегінше, дрон шабуылы салдарынан екі көпқабатты тұрғын үй зақымданып, төрт гараж бен бір автокөлік жанып кеткен. Тағы үш көлікке зиян келтірілген.

Түн мезгілінде ресейлік дрондар Запорожье қаласы мен Запорожье ауданына да шабуылдады. Облыс әкімі міндетін атқарушы Иван Федоровтың айтуынша, шабуыл салдарынан жеке кәсіпорынның ғимараты ішінара қирап, қоймадағы мүлік пен ауыл шаруашылығы техникалары бүлінген.

Юрковка ауылында 89 жастағы әйел жараланып, бір тұрғын үй зақымдалған.

Украинаның Төтенше жағдайлар жөніндегі мемлекеттік қызметі Харьков пен Херсонда мұның алдындағы шабуылдардың зардаптарын жоюға барған құтқарушыларға Ресей әскері шабуыл жасағанын хабарлады. Өрт сөндіру көліктері зақымданғанымен, құтқарушылар аман қалған.

НАТО бас хатшысы Марк Рютте Пекин Тайваньға қарсы күш қолдануға шешім қабылдаған жағдайда, Қытай басшысы Си Цзиньпин Еуропа назарын Үнді-Тынық мұхиты аймағындағы жағдайдан басқа жаққа бұру үшін Ресей президенті Владимир Путинге "НАТО аумағына шабуыл жасауды" сұрап қолқа салуы мүмкін екенін жоққа шығармады.

Рютте бұл пікірін 5 шілде күні The New York Times басылымы жариялаған сұхбатында айтқан. Ол жағдай осылайша өрбуі мүмкін екені жайлы ой барған сайын артып келе жатқанын атап өтті.

НАТО басшысының сөзінше, Пекин мен Мәскеуді тежеу үшін екі басты қадам қажет. Біріншісі – Батыс альянсының бірлескен күш-жігерін "орыстар ешқашан шабуыл жасай алмайтындай етіп" нығайту. Екінші міндетті шара ретінде Рютте Үнді-Тынық мұхиты аймағымен қорғаныс өнеркәсібі және инновация саласында бірлескен жұмысты атады. Оның айтуынша, мұндай ынтымақтастықты АҚШ президенті Дональд Трамп басқаратын әкімшілік белсенді түрде алға жылжытып отыр.

"Біз зор геосаяси сын-қатермен бетпе-бет келіп отырмыз. Бұл ең алдымен – Ресей. Ол кейінгі тарихта бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен қайта күшейіп жатыр. Қазір олар НАТО-ға мүше елдердің барлығы бір жылда шығаратын оқ-дәріні үш есе көп мөлшерде үй айда өндіреді", – деді Рютте.

The New York Times газетіне берген сұхбатта ол НАТО мен АҚШ арасындағы қарым-қатынасқа, әсіресе республикашыл Дональд Трамптың Ақ үйге қайта оралуынан кейінгі жағдайға кеңінен тоқталған. Басылымның жазуынша, Трамп ұзақ уақыт бойы НАТО-ға күмәнмен қарап келген, ал президент лауазымындағы бірінші мерзімі кезінде өз елі бұл ұйымнан шығатынын айтып, сес көрсеткен кездері де болған.

Газеттің бір сұрағына берген жауабында Рютте Дональд Трамптың НАТО елдері қорғанысқа биыл ЖІӨ-нің кемінде 2 пайызы мөлшерінде қаражат бөлуі керек деген бұрыннан айтып жүрген талабын орынды көретінін аңғартты.

"Президент Трамп барша мақтауға лайық, өйткені дәл оның көшбасшылығы, биыл 2 пайыз бен 2035 жылға дейін 5 пайызға жету талаптары болмағанда біз бұл мәселеде келісімге ешқашан ол жеткізе алмас едік", – деді НАТО басшысы.

Ресейдің сыртқы істер министрі Сергей Лавров маусым айының аяғында Қырғызстанға сапармен барған кезде, НАТО елдерінің әскери бюджеттерін ұлғайтуы "бұл ұйымның күйреуіне алып келеді" деп мәлімдеген. Бұған қоса Лавров НАТО елдері "қиял-ойдан шығарылған қауіп-қатерлерге" сүйеніп шешім қабылдайды деген.

• 2025 жылғы 25 маусымда Гаагада өткен Солтүстік Атлантикалық одақ (НАТО) саммиті қабылдаған декларацияда Ресей Еуроатлантика аймағындағы қауіпсіздікке "ұзақ мерзімді қатер төндіреді" деп айтылған. Одақтастар қорғаныс шығындарын 2035 жылға дейін ЖІӨ-нің 5 пайызына дейін арттыруға келіскен.
• Пекин Тайваньды өзінің бүлікші аймағы санайды және аралға бақылау орнату қажет деп тапқан жағдайда күш қолдануға дайын екенін бірнеше рет мәлімдеген. Алайда тайвандықтардың басым бөлігі Тайванның де-факто тәуелсіздігі мен демократиялық мәртебесін қолдайды. Аралға байланысты кез келген әскери қақтығыс бола қалса, оған АҚШ араласуы мүмкін, өйткені ол аймақтық коалициялардың мүшесі және АҚШ қабылдаған заңдарға сәйкес, Тайваньға төнген кез келген қауіп "ерекше маңызға ие мәселе" деп қарастырылады.
• Ресейдің Украинаға қарсы жүргізіп жатқан соғысында бейтарап позиция ұстанатынын жариялап, бітімге келуге үндеп жүрген Пекин Мәскеумен белсенді байланыстарын жалғастырып отыр. Екі елдің басшылары – Владимир Путин мен Си Цзиньпин ондаған мәрте кездесіп, 2022 жылдың ақпанында, Ресейдің Украинаға ауқымды басқыншылығы басталардан үш апта бұрын "шекарасыз стратегиялық әріптестік" туралы келісімге қол қойған. Қытай – Ресейдің ең ірі сауда серіктесі, ол Мәскеуге Батыс санкцияларының салдарын еңсеруге көмектесіп отыр.

Ұлыбритания Сирияда көп жылға жалғасқан азамат соғысынан кейін бұл елмен дипломатиялық қарым-қатынасты қалпына келтіретінін мәлімдеді.

"Сирия халқының жаңа үміті оянды. Елдің жаңа үкіметінің күллі сириялықтар үшін тұрақты, қауіпсіз әрі өркендейтін болашақ құру жолындағы міндеттемелерін қолдау – біздің мүддемізге сай келеді", – деп мәлімдеді 5 шілде күні Ұлыбританияның сыртқы істер министрі Дэвид Лэмми.

Дэвид Лэмми сол күні Сирия астанасы Дамаскіге ресми сапармен барған. Бұл кейінгі 14 жылда Ұлыбритания сыртқы істер министрінің Сирияға алғаш рет келуі. Reuters агенттігінің хабарлауынша, ол Сирияны қолдауға 95,5 миллион фунт стерлинг бөлуге уәде еткен.

Былтыр желтоқсан айында "Хайят Тахрир әш-Шам" қарулы исламшылдар тобы Сирияда халықты қайғы-қасіретке батырған ұзаққа созылған қантөгіс-жанжалдан кейін Башар Асад режимін биліктен тайдырғаннан кейін Батыс елдерінің Сирияға деген ұстанымы біртіндеп өзгеріп жатыр.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Дональд Трамп Сирияға қарсы санкцияларды жою туралы жарлыққа қол қойды

Лэмми Сирияға АҚШ президенті Дональд Трамп Дамаскіге осыған дейін салынған америкалық санкциялар бағдарламасын тоқтату туралы жарлыққа қол қойған соң бірнеше күннен кейін барды. Вашингтонның ол шешімі Сирияны халықаралық қаржы жүйесінен оқшаулауға нүкте қойып, көп жылғы соғыстан кейін елді қалпына келтіру мүмкіндігіне жол ашты.

Сәуір айында Ұлыбритания да өз санкцияларын жеңілдетіп, Сирияның Орталық банкінің және өзге банктері мен мұнай компанияларын қоса алғанда жиынтығы 23 құрылымның активтерін бұғаттан босатқан. Мұндай қадам инвестиция тартуды ынталандыру мақсатын көздейді. Әйткенмен Сирияның бұрынғы режимінің мүшелеріне Лондон салған санкциялар әлі күшінде.

Сенбі күні Ұлыбритания жариялаған қаржылай қолдау пакеті Сирияға шұғыл гуманитарлық көмек көрсетуді көздейді. Оған қоса, британ үкіметінің мәлімдемесінде бұл көмек білім беру секілді салаларды дамыту арқылы елді ұзақ мерзімді қалпына келтіруге ықпал ететіні айтылған.

5 шілде күні Түркияда оппозициялық Республикалық халық партиясын (CHP) қолдайтын тағы үш мэр сыбайлас жемқорлық ісі аясында қамауға алынды. Жұрт арасында 2024 жылғы жергілікті сайлауда сенімді түрде жеңіске жеткен CHP-ны қолдаушылар күрт артып, президент Режеп Тайып Ердоғанның Әділет және даму партиясының (AKP) рейтингі төмендей бастаған шақта жүргізілген бұл тұтқындаулар – биліктің оппозициядан сайланған адамдарға көрсетілген қысым науқанының келесі кезеңі іспеттес болып отыр.

Жаңа тұтқындауларға ілік болған тергеу бұған дейін Стамбұл қаласының мэрі, Ердоғанның басты саяси бәсекелестерінің бірі және 2028 жылғы президент сайлауында CHP кандидаты болады делінген Экрем Имамоғлының қызметінен шеттетілуіне алып келген болатын. Биыл наурыз айында Имамоғлының тұтқындалуы бүкіл ел бойынша 2013 жылдан бергі ең ауқымды наразылықтарға себеп болды. Оппозицияны қолдайтын аймаққа жататын Измир қаласында осы аптаның басында полиция 120-дан астам адамды ұстаған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Қымбатшылық елді саясиландырды". Түркиядағы наразылық Орталық Азия тумаларының көзімен

5 шілде күні ұсталғандар арасында – оңтүстіктегі Адана қаласының мэрі Зейдан Қаралар, Анталия курортты қаласының мэрі Мұхиттин Бөжек және оңтүстік-шығыстағы Адыяман қаласының мэрі Абдуррахман Тұтдере бар. Anadolu агенттігінің мәліметінше, Адана мен Адыяман мэрлері тендерлер өткізу барысында жасалған болуы мүмкін алаяқтық пен пара алу оқиғаларына байланысты қозғалған іс аясында тергеуге алынған. BirGün сайты Бөжек Анталия прокуратурасы бастаған бөлек тергеу ісі аясында қамауға алынған деп хабарлады. Онымен бірге ұлы да тұтқындалған.

Оппозиция көшбасшылары биліктің бұл әрекеттерін айыптады. Анкара мэрі Мансұр Яваш: "Егер елдегі заң саяси мүдделерге бағынышты болса, ал әділдік іріктеп қана қолданылса, онда әділет жүйесіне сенім жайлы айтудың өзі артық", – деп мәлімдеп, әділетсіздік пен саяси қысымға CHP өкілдері көнбістік танытпайтынын айтты.

Сенбі күні Анкарада 2023 жылы өткен CHP съезінде дауыс сатып алынған деген күдікпен қозғалған істің тыңдауы жалғасты. Бұл іс көктемдегі наразылықтардан кейін жұрт арасында кең қолдауға ие болған партияның қазіргі жетекшісі Өзгүр Өзелді сайлаған шешімнің күшін жоюға алып келуі мүмкін дейді бақылаушылар.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Стамбұл мэриясының ондаған шенеунігі "пара алған" және "бопса жасаған" деген күдікпен ұсталды