30 сәуірде Қазақстан парламентінің жоғарғы палатасы азаматтық қоғам өкілдері мен халықаралық ұйымдардың сынына ұшыраған "Бейбіт жиын туралы" заң жобасын қарап, бірінші оқылымда бірауыздан мақұлдады.
Заң жобасы туралы баяндама жасаған ақпарат және қоғамдық даму министрі Дәурен Абаев "қарама-қайшы пікір көп болды, сын-ескертпенің бәрі ескеріліп, заң жобасына айтарлықтай өзгеріс енгізілді" деді. Заң жобасындағы бірқатар өзгерістерге тоқталған министр бұрын азаматтар митинг өткізу үшін 15 күн бұрын рұқсат сұраса, қазір 5 күн бұрын өтініш беріп үлгерсе жеткілікті деді. Ол сонымен бірге жаңа заң жобасының жергілікті билікті өтінішті 7 күн ішінде қарап, жауап беруге міндеттейтінін айтты.
Заң жобасы туралы қосымша баяндама жасаған сенат депутаты, конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау комитетінің мүшесі Сәрсембай Еңсегенов 1995 жылы қабылданған "Бейбіт жиын туралы" заңның халықаралық қауымдастық және азаматтық қоғам өкілдері тарапынан сынға ұшырағанын айтып, жаңа заң жобасы "ондағы кемшіліктерді түзеуге бағытталған" деді.
"Заң жобасының қолданыстағы заңмен салыстырғанда тұжырымдамалық тұрғыдан да, осы салада туындайтын қатынастарды реттеудің құқықтық тетігі жөнінде де көп айырмашылығы бар" деді сенат депутаты.
8 сәуірде бұл заң жобасын мәжіліс мақұлдаған болатын.
Бұған дейін түрлі халықаралық ұйымдар Қазақстан билігіне пандемия індеті кезінде елдің қоғамдық-саяси өмірінде маңызы бар заң жобасын қарауды кейінге қалдыруға шақырған болатын. Өткен аптада норвегиялық Хельсинки комитеті (Norwegian Helsinki Committee) және ЕҚЫҰ аймағындағы 24 құқық қорғау ұйымы "билік заң жобасын өткізу үшін пандемияны пайдаланды" деп айыптап, президент Қасым-Жомарт Тоқаевқа хат жолдаған.
Оқи отырыңыз: Қарсыласуға мүмкіндік жоқ кезде митинг туралы заңды қабылдап жібермек
Халықаралық Human Rights Watch (HRW) құқық қорғау ұйымы да төтенше жағдай кезінде халықтың заң жобасына қатысу мүмкіндігі жоғын айтып, заң жобасын талқылауды кейінге қалдыруға шақырған еді.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өткен жылы маусым айындағы сайлаудан кейін бейбіт жиын туралы заң қабылдауға уәде беріп, митинг өткізу үшін ескертуді ғана талап ететін құжат қабылдауға уәде берген. Биыл ақпан айында ақпарат және қоғамдық даму министрлігі бейбіт жиын туралы заң жобасын қоғамдық талқылауға шығарды. Құжатпен танысып шыққан құқық қорғаушылар мен белсенділер қазіргі заң сияқты ондағы ережелердің халықаралық стандартқа сәйкес келмейтінін айтқан.
Құжатқа сәйкес, Тоқаев уәде еткен “ескерту сипатындағы” митингілер қатысушылар саны 250-ден аспайтын кішігірім жиындарға ғана қатысты. Ал ірі митингілер үшін биліктен рұқсат алу керек. Құжатта сонымен бірге митингіні арнайы белгіленген орындарда ғана өткізу керек деген талап бар және бейбіт жиын өткізу тәртібін бұзғандар бұрынғыдан қатаңырақ жазаланады.
Оқи отырыңыз: "Билік асыра сілтеп жатыр". Human Rights Watch пандемия кезіндегі Қазақстандағы адам құқығының жайына алаңдайды
ПІКІРЛЕР