Азаттық тілшілері осы аптада да қоғамдағы маңызды оқиғаларды елеусіз қалдырмай, мақала мен видеорепортаждар әзірледі, тамыры терең жайылған әлеуметтік мәселелерді қозғады. Демалыс күні сайтымыздағы аптаның үздік жеті хикаясын назарларыңызға тағы бір мәрте ұсынамыз. Наурыз мейрамы құтты болсын!

"Биік креслоға ауысу" һәм "көзбояу". Назарбаев президенттіктен кеткен екі жылда не өзгерді?

2019 жылы 19 наурыз кешке, жұрт жұмыстан қайтқанда, сағат жетілер шамасында Нұрсұлтан Назарбаев күтпеген жерден халыққа үндеу жасап, президенттіктен кететінін жариялады. Назарбаевтың үндеуінен соң Азаттықтың шұғыл эфиріне келген сарапшының бірі, оппозициялық саясаткер, марқұм Серікболсын Әбділдин "елді 30 жыл басқарған адамның өз еркімен кеткені тарихи оқиға" деп атады. Бірақ Назарбаевтың жұмысын сынап, "қандай мемлекет қалдырғанына әділ баға берілуі керек" деді. Осы аралықта елде қандай өзгерістер болды? Азаттық тілшісі Асылхан Мамашұлының мақаласын оқи отырыңыздар.

"Абайды Назарбаевқа айырбастамаймыз". Кешен мен көшеге экс-президенттің атын беруге қарсылық

Қазақстанда тағы бір нысан мен көшеге экс-президенттің есімін беру туралы бастама қарсылыққа тап болды. Нұрсұлтан Назарбаев президент болып тұрған кезде облыс орталығы мәртебесінен айырылып, Шығыс Қазақстан облысы құрамындағы қала болып қалған Семейде "Абай арена" деген спорт кешенінің атауын "Елбасы аренаға" айырбастауға келіспейтіндер шығып отыр.

– Бұрынғы президент облысымызды жойып жіберді, Семей полигонынан зардап шеккен адамдарға өтемақы төлеп, ерте зейнетке шығуға көмектесетін 1992 жылғы үкімет қаулысын тоқтатып қойды. Осыдан кейін тіпті кішкентай көшенің өзіне оның атын қалай береміз? – дейді семейлік белсенді Кенжебек Сұлтанбеков.

Мақаланың толық нұсқасына өтіңіз.

"Ақшаны өзге мақсатқа жаратқан". Семейдің ірі кәсіпорындары қарызға қалай батты?

Қараусыз қалған аумақ. Қабырғалары ескірген бос ғимараттар. Жабық тұрған қақпаның үстіндегі "Семей ет комбинаты. Ең үздік дәстүр бойынша" деген жазудың өңі кете бастаған. Қазақстандағы тағам өндірісінің бетке ұстар кәсіпорны (бұл жерде жасалған консервіленген ет, шұжық және өзге де жеңсік ет өнімдері СССР аумағына ғана емес, шетелге де шығарылған; Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде өнімнің бәрі майданға жіберілген) болған комбинат қазір жұмыс істемейді. Құрылғыларға пломба салынып, әкімшілік ғимараттың сыртына "Карантинге жабылды" деген жазу ілінген.

Шығыс Қазақстан облысындағы екі ірі өндірістік кәсіпорын – Cемей ет комбинаты мен "Қазақцемент" зауыты миллиардтаған қарызға батып, жылдар бойы қызметкерлеріне жалақы төлей алмай келеді. Аталған екі компанияны да бұрын парламент депутаты болған, Forbes журналында жарияланған ең бай қазақстандық кәсіпкерлер тізіміне енген өңірдегі ең дәулетті адам басқарған.

Мақалаға өтіңіз.

"Пәтер бермейінше көшпейміз". Шымкенттегі апатты үй тұрғындары далада қаламыз деп алаңдайды

Шымкент қалалық әкімдігі орталықтағы ескі үйлер сүріліп, орнына жаңасы салынатынын мәлімдеді. Ал ескі үйде тұратындардың кейбірі бұл жаңалықтан бейхабар, ақпаратты интернеттен оқып, таңқалғандары да бар. Ескі үйінен шығарылатын адамдарға қандай өтемақы берілетіні де әлі нақты емес. Тұрғындар әкімдік пен "инвестор" уәдесіне сеніп, далада қаламыз ба деп алаңдайды.

Мақаланы оқу үшін сілтемені басыңыз.

"Ағаділдің кебін киемін деп қорықпайсың ба?" Шыңжаңнан келген қазақтың інісі үшін күресі

Шыңжаңдағы "геноцидті" айыптап, Қытайдың Алматыдағы консулдығы алдына наразылық акциясына шығып жүрген қазақ азаматы Байболат Күнболатұлы он күн әкімшілік қамауда болды. Бостандыққа шыққан соң ол қамауда өзіне қатты қысым жасалып, Қытай түрмесіндегі інісі үшін бейбіт күресін доғаруға көндірмек болғанын айтты.

Азаттық тілшісі Нұртай Лаханұлы жазған мақаланы оқи отырыңыздар.

40 күндік қарсылық. Қытай консулдығы алдындағы акция қалай өтіп жатыр?

Алматыда Қытай консулдығы алдындағы наразылық басталғалы 40 күн. Бірнеше күннен бері туысын іздеген адамдарға Қазақстан полициясы кедергі жасап тұр. 40 күнге созылып, әлі де жалғасып жатқан акцияда қандай оқиғалар болды?

Атырауда Боқаевты қолдағандар сотталып жатыр

Атырауда азаматтық белсенді Макс Боқаевты қолдап, әр жексенбі сайын митингіге шығып жүрген тұрғындардың бірнешеуі әкімшілік жауапқа тартылып, айыппұл алған. Боқаев пен оның жақтастары "Қазақстанға жаңа конституция керек және билікті парламенттік басқару формасына ауыстыру қажет" деп есептейді.

"Көп жерімізден айырылдық". Путин "Ресейдің сыйлығы" жайлы тағы айтты

Ресей президенті Владимир Путин 18 наурыз кешкісін Мәскеуде өткен Қырым аннексиясының жеті жылдығына арналған шарада Ресейдің Совет одағы құрамында болған елдерге жер беріп, "мол сыйлық" жасағанын тағы да айтты. Ол Совет одағы құлаған соң Ресей "талай территориядан айырылып қалды" деп санайды.

Мақаланы оқи отырыңыз.

Данияр Молдабеков: Журналистиканың міндеті – биліктің "былығын" ашып, соны жазу

Vласть.kz интернет басылымының журналисі Данияр Молдабеков митинг кезіндегі тілші жұмысы, журналистикадағы цензура мен өзіндік цензура және не себепті Қазақстан ақпарат министрлігін жабу керек деп санайтыны жайлы айтты.

Азаттық: 2017 жылы өзіңізді ағашқа кісендеп, сол кездегі ақпарат министрі Дәурен Абаевпен кездесуді талап еттіңіз. Осы туралы айтып беріңізші.

Данияр Молдабеков: Бұл оқиғаны еске алғым келмейді, бірақ жарайды. Мен наразылық акциясына сол кезде ғана қатысып көрдім. Қолыма үйдің жанындағы секс-шоптан сатып алған кісенді салдым. Оның үстінде барыстың жүні сияқты бірнәрсе болды. Оны шешіп тастап, өзімді ағашқа кісендедім. Абаевпен кездесуді талап етіп, "аштық жариялаймын" дедім. Неге мұндай талап қойдым? Өйткені ол кезде ақпарат құралдары туралы ақылға қонбайтын заң қабылдағалы жатқан. Заңда қажетсіз дүние көп болды. Соның бәріне ызаланып, не істерімді білмей жүрдім. Тым болмаса, пикет өткізейін деп шештім. Онымен кездесуді талап етпей, заңды қайта қарағанша немесе басқа өзгерістер енгізгенше аштық жариялау керек еді. Бірақ ол кезде мұндай дүниелерді жақсы түсіне бермейтінмін, сондықтан дұрыс істемедім. Үнсіз отыра алмадым. Шынымды айтсам, әріптестерім қолдап, тағы басқа адамдар пикетке шығып, бейбіт наразылық білдіреді деп ойладым. Өкінішке қарай, бұлай болмады. Ол үшін ешкімге кінә тақпаймын, әрине, жай осындай ой болғанын айтып отырмын.

Азаттық: Сосын қалай аяқталды?

Данияр Молдабеков: Абаевпен кездестік...

Сұхбатты оқу үшін сілтемені басыңыз.​